Witamy w nowym roku szkolnym 2023/2024

- zachęcamy rodziców do śledzenia artykułów  opracowanych przez nauczycielki.

Mamy nadzieję, że poruszane tematy zainteresują rodziców i  dadzą odpowiedź na wiele istotnych pytań.

''O autyzmie''

Zgromadzenie Ogólne ONZ szesnaście la temu ustanowiło 2 kwietnia Światowym Dniem Świadomości Autyzmu.

 

Jestem nauczycielem współorganizującym kształcenie, właśnie dla tych „wyjątkowych” dzieci. Spytacie mnie dlaczego nazywam je „wyjątkowymi”, bo dzięki Nim zaczęłam zwracać uwagę na to co normalnie nigdy bym nie zaprzątała sobie głowy, jak na przykład czysta radość ze spaceru, taka że śmiech dziecka słyszą wszyscy – radość jakiej życzę każdemu. Zapytam się – kto z czytających ten artykuł wie, że to co my dorośli nazywamy rutyną, dla Nich jest to bezpieczeństwo. Wyobraźmy sobie sytuację, że wchodzimy do pracy, a tam przy naszym biurku siedzi inna osoba, a jakby tego mało okazuje się, że dziś zamiast uzupełniania tabelek mamy szukać segregatora sprzed 5 lat, co byśmy zrobili? Tak czują się dzieci z autyzmem, kiedy zaburzymy im rytm dnia. Zdenerwowanie, brak siły i motywacji do pracy, zachowania agresywne - to zachowania jakim my nauczyciele stawiamy sobie za cel, aby było jak najmniej.

Nasze przedszkole już 6 rok przyłącza się do obchodów Światowego Dnia Świadomości Autyzmu, w tym roku hasłem przewodnim było „Zaakceptuj, zrozum, wspieraj” – to Nas nic nie kosztuje, a tolerancyjne społeczeństwo buduje. Nasze przedszkolaki, już wiedzą, że autyzm to nie choroba, bo nie ma lekarstwa, to całościowe zaburzenie rozwoju, mózg autysty pracuje w niestandardowy sposób. Dziecko z autyzmem napotyka na trudności w obszarach: komunikacji, relacji rówieśniczych, znacząco ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań, zaburzenia sensoryczne. Dzieci z autyzmem zwykle dobrze radzą sobie w środowisku rodzinnym, natomiast mają kłopoty z przystosowaniem się w nowym przedszkolnym środowisku.

Kiedy dziecko z autyzmem trafia do przedszkola natychmiast znajduje się w centrum zainteresowania dzieci i ich rodziców. Specyficzne reakcje i obsesyjne pasje budzą ciekawość rówieśników. Dzieci wracają do domu i opowiadają rodzicom o zachowaniu „dziwnego” kolegi, a często również o reakcjach nauczycieli, które nierzadko są dla dzieci niezrozumiałe – bo niesprawiedliwe. To poczucie niesprawiedliwości wzmacnia w grupie niechęć do „niegrzecznego” kolegi. Zarówno uczniowie, jak i ich rodzice często nie rozumieją, dlaczego my nauczyciele staje w obronie dziecka, które prowokuje, stuka, wykrzykuje, klaszcze i wybucha śmiechem w najmniej odpowiedniej chwili.

Kochani pamiętajmy, mamy na uwadze mamy dobro wszystkich dzieci. Powszechna świadomość trudności, o jakich mowa, pomoże dziecku z autyzmem pokonać trudności, a pozostałym dzieciom wzrastać w atmosferze akceptacji i szacunku, którą same będą tworzyć. Wpłynie to na wzajemne zrozumienie i integrację grupy. Muszę to głośno powiedzieć, dzieci które uczęszczają do grupy w której są dzieci z autyzmem, są przyzwyczajone, do pewnych zachowań „wyjątkowych” dzieci, przez co nie wzbudza to takiego zainteresowania, są bardziej tolerancyjne, przez fakt, że rozumieją, że tak właśnie okazują radość czy smutek.

Kochani Rodzice mamy okazję, by nauczyć wszystkie dzieci niesienia pomocy, tolerancji, wzbogacić o wiedzę na temat odmienności, dysfunkcji i zaburzeń, z którymi borykają się ludzie, oraz wyposażyć w praktyczne umiejętności reagowania. Poznanie jest kluczem do zrozumienia i bycia razem. Poznanie potrzeb kolegi i przyczyn jego odmienności może stanie się początkiem dobrych relacji. Możemy nauczyć dziecko, jak być dobrym kolegą, kiedy zachowanie dziecka z autyzmem bywa trudne, dziwi lub śmieszy.

Wytłumaczmy dzieciom jakie problemy mają dzieci z autyzmem. Zadbajmy o to, by nasze pociechy zamiast poczucia niesprawiedliwości, rodzących się frustracji, odczuwali chęć niesienia pomocy, empatię. Wiedza na temat zaburzenia, na które cierpi kolega, może spowodować, że dzieciom będzie łatwiej radzić sobie z własnymi emocjami.

Co jest ważne w stosunku do kolegi z autyzmem? Jak postępować, jak się zachowywać?

• Szacunek – fakt, iż Twój kolega jest czasem dziwny, czasem inny, nie znaczy, że możesz go szanować mniej niż innych kolegów. Niepełnosprawność może się przytrafić każdemu, bez jego najmniejszej winy – traktuj swojego kolegę tak, jak chciałbyś, żeby traktowano kogoś Ci bliskiego lub tak, jak chciałbyś w takiej sytuacji być sam traktowany.

• Powaga - Zachowaj powagę, unikaj dowcipów, traktuj swojego kolegę serio, nie wygłupiaj się przy nim. Używaj prostych i jasnych komunikatów, łatwego języka. Mów wolniej niż do innych kolegów.

• Życzliwość - Jeśli masz okazję – pomóż. Nawet prosta uczynność może być bardzo ważna dla Twojego kolegi. Zaproponuj wspólną zabawę lub działanie, jeśli widzisz, że Twój kolega z autyzmem stoi z boku. Chociaż Twój kolega dobrze się uczy i dużo wie, może mieć kłopoty z prostymi czynnościami – jeśli widzisz, że tego potrzebuje, pokaż mu drogę do klasy, przypomnij, żeby schował podręczniki do torby itp.

• Opiekuńczość - Nie pozwalaj innym kolegom na wygłupy i żarty z Twojego niepełnosprawnego kolegi. Po prostu bądź szlachetny, weź go w obronę. W razie problemów – zwróć się do dorosłych – wychowawczyni, psychologa, pedagoga. Czasem, w imię słusznej sprawy, trzeba iść „pod prąd”. Osoby z autyzmem trudno zawierają znajomości i przyjaźnie, ale to nie znaczy, że ich nie potrzebują. To Ty możesz próbować nawiązać kontakt z kolegą, który ma autyzm, np. próbując poznać jego zainteresowania.

• Stanowczość - Jeśli kolega z autyzmem Ci dokucza, masz wszelkie prawo, żeby się bronić. Odmówić, sprzeciwić się! Jeśli zachowanie Twojego niepełnosprawnego kolegi stanie się dla Ciebie zdecydowanie trudne – koniecznie poproś o pomoc dorosłego – nauczyciela, pedagoga.

 

 

Materiał został przygotowany przez nauczyciela współorganizującego kształcenie

panią Justynę Zawieska

 

  ŚWIATOWY DZIEŃ ŚWIADOMOŚCI                       AUTYZMU

2 kwietnia to Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Dzień ten ustanowiony został w 2008 roku przez przedstawicieli państw członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jego celem jest propagowanie wiedzy na temat autyzmu i budowanie wrażliwości społecznej w tym zakresie.

Tego dnia organizowana jest międzynarodowa akcja "Zaświeć się na niebiesko" zapoczątkowana przez organizację Autism Speaks, polegająca na niebieskiej iluminacji budynków i obiektów architektonicznych na znak solidarności z osobami ze spektrum autyzmu i ich rodzinami.

Jest to okazja do edukacji społeczeństwa na temat autyzmu, uwrażliwienia na potrzeby osób z ASD oraz poprawy dostępu do odpowiednich świadczeń zdrowotnych.

Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym związanym z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego. Przy odpowiednich metodach terapeutycznych można zmniejszyć jego nasilenie. Jeszcze niedawno uważano, że autyzm dotyczy głównie chłopców – był diagnozowany u nich niemal cztery razy częściej niż u dziewcząt. Stąd też symbolicznym kolorem autyzmu stał się niebieski. Najnowsze badania pokazują jednak, że autyzm w takim samym stopniu dotyka mężczyzn, jak i kobiet.

Należy podkreślić, że autyzm nie jest chorobą psychiczną.

Autyzm to rozległe zaburzenie rozwoju, które powoduje niezdolność rozumienia sytuacji społecznych, nieumiejętność autoprezentacji i wymiany dwustronnej z partnerem, preferowanie samotności. Określenie „spektrum autyzmu” ma na celu zwrócenie uwagi na to, jak różnorodne są osoby z autyzmem i w jak różny sposób zaburzenie to może wpływać na ich życie. W spektrum znajdują się zarówno osoby niemówiące werbalnie, mające poważne problemy w zakresie samodzielności i funkcjonujące na poziomie niepełnosprawności intelektualnej, jak również osoby sprawnie porozumiewające się mową, zakładające rodziny i realizujące się w życiu zawodowym.

 

Wyróżnia się dwa główne rodzaje autyzmu:

• autyzm dziecięcy

• autyzm atypowy

Autyzm dziecięcy to rodzaj całościowego zaburzenia rozwojowego charakteryzującego się:

• nieprawidłowym lub zaburzonym rozwojem przed trzecim rokiem życia

• charakterystycznym sposobem wadliwego funkcjonowania w trzech obszarach

psychopatologii: interakcji społecznych, komunikacji oraz zachowania

(ograniczone, stereotypowe, powtarzające się)

Obok tych specyficznych cech diagnostycznych występuje często szereg innych

objawów, takich jak: fobie, zaburzenia snu i odżywiania, napady złości.

Autyzm atypowy jest bardzo trudny do zdiagnozowania. Diagnozowany jest zazwyczaj po 3 roku życia dziecka, czyli później niż standardowe przypadki autyzmu. Często dzieje się tak dlatego, że autyzm atypowy towarzyszy innym zaburzeniom i to one skupiają uwagę rodziców oraz lekarzy.

Zachowania autystyczne przypisywane są danemu schorzeniu i zazwyczaj mija jakiś

czas, zanim lekarz zdiagnozuje u dziecka autyzm atypowy.

Może jednak zdarzyć się i tak, że dziecko do 3. roku życia rozwija się prawidłowo, po czym następuje zmiana zachowania i pojawiają się objawy autyzmu.

Szczególny niepokój powinna wzbudzić stopniowa lub nagła utrata przez dziecko

zdolności komunikowania się i budowania relacji społecznych, przede wszystkim niechęć do zabawy z rówieśnikami. Objawy autyzmu atypowego są w zasadzie identyczne jak objawy autyzmu dziecięcego.

 

Dzieci z autyzmem atypowym:

• później niż rówieśnicy zaczynają mówić

• są w większym stopniu zainteresowane przedmiotami niż ludźmi, w tym najbliższymi opiekunami

• nie wodzą wzrokiem za przesuwającym się przedmiotem

• unikają patrzenia na ludzi; szczególnie niechętnie patrzą w oczy

• przejawiają też brak wrażliwości na ból

• nie lubią zmian; zarówno jeśli chodzi o rozkład przedmiotów w najbliższym otoczeniu, jak i plan dnia

• mają tendencję do nieustannego powtarzania tych samych słów lub tej samej

zabawy

• nie lubią się przytulać, często w ogóle nie tolerują dotyku innych osób

• nie są zainteresowane kontaktami z innymi dziećmi

• mają nagłe napady złości, a nawet agresji

• przejawiają także zachowania autoagresywne

CHARAKTERYSTYKA DZIECKA AUTYSTYCZNEGO

Autyzm to zaburzenie charakteryzujące się deficytami w:

• funkcjonowaniu społecznym

• emocjonalnym

• intelektualnym

Deficyty w funkcjonowaniu społecznym.

Analizując funkcjonowanie dzieci i młodzieży z autyzmem, zauważymy, iż

najbardziej charakterystycznymi objawami autyzmu są nieprawidłowości w zakresie

rozwoju społecznego i emocjonalnego.

U dzieci z zachowaniami ze spektrum autyzmu bardzo często występuje brak

przywiązania do innych osób (także do rodziców). Dziecko podczas oddalania się rodziców nie wykazuje niepokoju. Natomiast podczas prób przytulania może stać się wiotkie lub sztywne.

Dzieci mogą preferować wielogodzinne, samotne leżenie w łóżeczku niż przebywanie w obecności rodziców. Poza tym nie wyciągają rączek na widok matki, nie wykazują spontanicznego uśmiechu w jej obecności, a także nie odwzajemniają uśmiechu innych osób. Nierzadko zdarza się, iż niemowlęta nie tylko unikają kontaktu z matką, ale także czynnie bronią się przed nim. Częstym i charakterystycznym deficytem w zakresie funkcjonowania

społecznego osób z autyzmem jest unikanie kontaktu wzrokowego. Dziecko nie koncentruje wzroku na twarzy rodziców czy innych osób z otoczenia, a jeżeli patrzy w kierunku drugiej osoby, sprawia wrażenie spoglądania przez tę osobę.

Życie społeczne pełne jest symboli, które są jeszcze bardziej złożone niż język mówiony. Poza rozmową mnóstwo informacji płynie za pośrednictwem ekspresji, postawy, gestów, których osoba autystyczna nie potrafi zinterpretować. Wejście w interakcję wymaga nawiązania kontaktu, wejście we wspólne pole uwagi. Dziecko z autyzmem często nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, izoluje się z powodu np. nadwrażliwości na bodźce węchowe, wzrokowe, słuchowe, unika dotyku, co może być związane z nadwrażliwością w zakresie czucia powierzchownego.

Kolejną cechą jest brak podejmowania naprzemiennych interakcji z rówieśnikami, co powoduje brak rozszerzania zakresu doświadczeń i umiejętności społecznych. Nawet jeśli dziecko jest starsze i nawiązuje znikomy kontakt z osobami dorosłymi, rówieśnicy nadal są ignorowani.

Rozwój umiejętności komunikacyjnych u dzieci autystycznych jest procesem

złożonym, wolno postępującym, indywidualnym i nieporównywalnym. Uzależniony jest on nie tylko od stanu zdrowia dziecka, jego indywidualnych zdolności i predyspozycji, ale także od wyników oddziaływań terapeutycznych i wychowawczo rewalidacyjnych.

 

Zaburzenia mowy i języka.

 

Jako że mowa determinuje rozwój procesów poznawczych, jej zaburzenie uznane jest za czynnik wpływający na złożony obraz autyzmu. Wiele osób z zachowaniami ze spektrum autyzmu nie używa mowy w celu społecznego komunikowania się. Można uznać nieprawidłowości w społecznym używaniu języka mówionego i gestu jako jeden z najbardziej charakterystycznych objawów.

Rozwój mowy u dzieci z autyzmem może być zróżnicowany, od opóźnionego do całkowitego.

Wielu autorów wskazuje na zależność pomiędzy obrazem zaburzeń ze spektrum autyzmu a poziomem zaburzenia mowy. Uznaje się, iż w autyzmie dziecięcym zaburzenia mowy pojawiają się przed ukończeniem pierwszego roku życia, gdzie rzadko występuje echolalia bezpośrednia (powtórzenie dźwięków, wyrazów, fraz tuż po usłyszeniu) a rozumienie mowy jest lepsze niż mowa czynna.

Natomiast od 1 do 3 roku życia dzieci przechodzą fizjologiczne etapy mowy a

następnie ma miejsce gwałtowny regres charakteryzujący się wystąpieniem echolalii odroczonej (zasłyszana treść zostaje powtórzona po pewnym czasie, np.: minucie kilku dniach czy nawet tygodniach), bezpośredniej i wypowiadaniem prostych pojedynczych słów.

Następną charakterystyczną cechą języka osób z autyzmem jest tendencja do

odwracania zaimków. Nieużywanie zaimka” ja” i mówienie o sobie „ty” jest zauważalne także w innych zaburzeniach jako przejaw zahamowania ogólnego rozwoju.

Mowa dzieci autystycznych często nie służy komunikacji i nie jest to mowa funkcjonalna jak u dzieci zdrowych. Zdarza się, iż służy ona jedynie autostymulacji, działając jako sprzężenie zwrotne. Dziecko może stymulować się zarówno wypowiadaniem niefunkcjonalnych fraz, jak i pojedynczych dźwięków. Bywa też tak, iż dziecko posiadające skłonności do zachowań kompulsywnych, zadaje bardzo często jedno pytanie, niezależnie od otrzymywanych odpowiedzi.

 

Specyficzne reakcje na środowisko fizyczne.

 

Dzieci z autyzmem często przejawia nadwrażliwością na dotyk czy dźwięk.

Przykładami są reakcje ucieczkowe w postaci zatykania uszu czy wybiegania jako reakcji na odgłosy wydawane przez niektóre przedmioty. Problem nadwrażliwości ma olbrzymie konsekwencje dla procesu uczenia się ze względu na analizowanie przez nie tylko wybiórczych cech przedmiotów i „odmawianie” poznawania pozostałych cech (np.: dotykanie jedynie wybranych struktur materiału).

Przykładem jest preferowanie przez dziecko przedmiotów gładkich z całkowitym

pominięciem a nawet odmową dotykania innych struktur. Do specyficznych reakcji na środowisko należą także zachowania rytualistyczne polegające na obsesyjnym staraniu się o ich niezmienność. Osoby z autyzmem mogą wielokrotnie układać te same wzory geometryczne lub bardzo długi czas manipulować tym samym przedmiotem. Częstym objawem jest zawężanie diety. Obsesyjne dążenie do otrzymywania tej samej odpowiedzi na pytanie. Bardzo często próby zmian zachowań rytualistycznych, kończą się przejawami agresji lub autoagresji.

 

Zachowania auto stymulacyjne.

 

Zachowania auto stymulacyjne, czyli zachowania stereotypowe są jedną z najczęściej diagnozowanych cech autyzmu. Zachowania te są często powtarzającymi się reakcjami, których jedyną funkcją jest uzyskanie przyjemności płynącej z ich przebiegu.

Do zachowań auto stymulacyjnych należą między innymi:

• wykonywanie ruchów powodujących zmiany natężenia światła (machanie dłońmi przed oczami, ruszanie gałkami ocznymi),

• zachowania dostarczające doznań dotykowych (włączające wszystkie części ciała),

• stymulowanie się dźwiękiem.

 

Agresja i zachowania autodestrukcyjne.

Grupa zachowań agresywnych i autodestrukcyjnych stanowi najbardziej

dramatyczne zachowania, jakie stają się udziałem osób z autyzmem.

Do przejawów autoagresji zalicza się:

• gryzienie przedramion

• uderzanie głową o twarde powierzchnie

• uderzanie głowy dłońmi lub przy pomocy przedmiotów

Do zachowań agresywnych należą między innymi:

• uderzanie

• rzucanie przedmiotami

• gryzienie

• szczypanie

Powodem, dla którego reakcje agresji i autoagresji zostają włączone do repertuaru zachowań osób z autyzmem, jest wzmocnienie, którego dostarczają.

Tuż po zachowaniu agresywnym lub autodestrukcyjnym może nastąpić, co przeważnie się dzieje, ucieczka od sytuacji zadaniowej a zachowania niepożądane, o których mowa nabierają funkcji zachowań ucieczkowych. Zachowania agresywne i autoagresywne zagrażają zdrowiu i życiu oraz negatywnie wpływają na proces edukacyjny.

Zespół objawów charakterystycznych dla autyzmu, do najważniejszych zaliczamy:

• brak kontaktów emocjonalnych z osobami najbliższymi, dziecko staje się niezdolne do naturalnego udziału w życiu rodziny, do spontanicznych kontaktów (wzrokowych, dotykowych, werbalnych)

• nie może ogarnąć otaczającego je świata i nie potrafi nawiązać kontaktu z rówieśnikami

• mnogość i różnorodność bodźców rodzą chaos, dziecko radzi sobie w tej sytuacji ucieczką w izolację- przestaje odbierać sygnały i reagować. Szuka wówczas schronienia we własnym autystycznym świecie czego efektem są tzw. trudne zachowania jak: długotrwałe stany bezczynności, pobudzenia na przemian z apatią, ataki agresji, krzyki, kręcenie się w kółko, trzepotanie rękami, powtarzanie w kółko określonych fraz.

• zaburzenia rozwoju mowy lub mowa nieadekwatna do sytuacji

• nadmierne koncentrowanie się na przedmiotach i manipulowanie nimi

• wielokrotne powtarzanie stereotypowych ruchów i zachowań

• dobry poziom intelektualny

Rozumienie autyzmu jest kluczowe dla rodziców, nauczycieli i specjalistów, którzy chcą pomóc osobom z ASD w komunikacji i relacjach społecznych.

Bardzo ważne jest, aby jak najwięcej osób miało właściwą diagnozę. Kluczowe jest również wsparcie rodzin i edukacja dotycząca specyfiki zaburzenia.

Kilkanaście lat temu ONZ oficjalnie uznała autyzm za jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych świata.

 

Od lat obserwuje się wzrost liczby diagnoz zaburzeń ze spektrum autyzmu, co wymaga zwiększenia zaangażowania systemów wsparcia. Dane Ministerstwa Edukacji i Nauki z września 2022 r. wskazują, że 82 tysiące dzieci i młodzieży posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na obecność ASD, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z poprzednimi latami. Według Najwyższej Izby Kontroli 20% osób z niepełnosprawnością do 16. roku życia to osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Przyczyny autyzmu nie są w pełni znane. Wpływ na jego ujawnienie się mają

zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe.

Autyzm jest zaburzeniem wielopłaszczyznowym, a jego dokładne przyczyny

nie zostały do końca poznane. Zakłada się, że na jego rozwój wpływ ma wiele czynników.

Przyjęło się, że podłożem są błędy w rozwoju neurologicznym, czyli nieprawidłowości w kształtowaniu się ośrodkowego układu nerwowego, rozpoczynające się w wieku prenatalnym.

Podłoże ma charakter genetyczny, łączący się z posiadaniem konkretnego genu wchromosomach. Co istotne, jego wykrycie nie musi oznaczać wystąpienia autyzmu.

Autyzm jest obecnie rozważany jako zaburzenie wieloczynnikowe, będące wynikiem interakcji pomiędzy genami i środowiskiem.

Czynniki środowiskowe, określane ogólnie jako cała gama poza genetycznych wpływów. Uznaje się, że muszą mieć miejsce konkretne warunki i bodźce, które spowodują mutację genu i pojawienie się autyzmu.

 

Przyczyny autyzmu to też:

• wiek rodziców w trakcie poczęcia (im większy, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia);

• uszkodzenia układu nerwowego, np. okołoporodowe, na skutek niedotleniania;

• problemy natury metabolicznej, zaburzenia trawienia;

• poważne infekcje, np. wrodzoną toksoplazmozę.

 

Jakie zachowania dziecka powinny zaniepokoić rodziców?

• gdy dziecko nie reaguje na polecenia,

• nie bawi się z rówieśnikami,

• ma problemy z wyrażaniem emocji czy porozumiewaniem się zarówno za pomocą gestów jak i mowy.

Zachowanie autystycznego dziecka odbieramy jako „dziwne” czy „nietypowe”. Trudno zdefiniować jakie, bo spektrum autyzmu obejmuje właśnie szereg różnorodnych zachowań. Dlatego też tak ważne są akcje związane z informowaniem o autyzmie. Takie zadanie ma właśnie Światowy Dzień Świadomości Autyzmu, w którego obchody włącza się coraz więcej osób i instytucji.

 

Materiał przygotowała i opracowała z wykorzystaniem najnowszych publikacji

nauczycielka współorganizująca kształcenie

Justyna Jasińska

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dlaczego ten pan nie ma nogi?

Dlaczego pani jeździ na wózku zamiast chodzić?

Czyli jak rozmawiać z dziećmi o niepełnosprawności.

 

Niepełnosprawność coraz częściej dotyka dzieci i dorosłych, a osoby z różnymi trudnościami możemy spotkać nie tylko w szpitalu, ale w szkole, sklepie czy urzędzie. Małe dzieci są ciekawe, chcą zrozumieć tym samym pytają o wszystko. Chcą jak najwięcej wiedzieć i zrozumieć otaczający je świat. Dla dorosłych którzy nie wiedzą jak odpowiedzieć te pytania bywają trudne i zawstydzające. Są takie tematy, których dorośli między sobą nie poruszają, albo poruszają rzadko. Dzieci nie mają takich zahamowani. Dlatego nie bójmy się rozmawiać o niepełnosprawności, ona się zdarza, częściej niż myślimy. A dzieci pytają - bez skrępowania, bez ironii i dla dorosłych często bez taktu. Jak rozmawiać z dziećmi o niepełnosprawności, co mówić, aby wszystko dobrze zrozumiały i miały szacunek do każdej osoby, bez względu na jej wygląd czy sprawność zarówno ruchową jak i intelektualną.

Ta naturalna ciekawość i zainteresowanie różnorodnością jest doskonałym powodem, aby rozmowy na temat szacunku do drugiego człowieka rozpocząć już w wieku przedszkolnym. Na początek warto podkreślić, że nie chodzi tylko o to, by dzieci wiedziały, co to jest dokładnie niepełnosprawność. Chodzi o to, by wiedziały, że warto współpracować i pomagać. Najlepsza formą nauki jest po prostu życie. Angażujmy maluchy do pomocy, nie tylko do pomocy kolegom i koleżankom z niepełnosprawnościami. Pomagać należny każdemu, kto tego potrzebuje. Pretekstem do rozmowy może być np. spotkanie osoby niepełnosprawnej w czasie spaceru, w sklepie i w innych codziennych okolicznościach. Okazją może stać się także lektura książki czy program telewizyjny, czy film z YouTube.

Warto zadbać o to, aby rozmowa o niepełnosprawności nie przebiegała w nerwowej atmosferze. Pamiętajmy, że to my dorośli utożsamiamy niepełnosprawność z chorobą, nieszczęściem i cierpieniem, a dzieci nie są obciążone tymi negatywnymi emocjami. W czasie rozmowy skupmy się na faktach i przekazujmy informacje sprzyjające integracji. Warto wytłumaczyć dziecku znaczenie słowa niepełnosprawność. Zadajmy sobie i dziecku pytanie - Co rządzi naszym ciałem? Dzieci odpowiadają, że głowa a w niej nasz mózg. Mówimy przedszkolakom, że czasami zdarza się tak, że ciało nie chce słuchać poleceń, które wydaje mózg. A to skutkuje tym, że ktoś może nie móc ruszać ręką lub nogą, może nie widzieć lub nie mówić czy też nie słyszeć. Wielu rodziców na pytanie dziecka dotyczące spotkanej osoby z dysfunkcją odpowiada na przykład „pani jest chora”, a to rodzi skojarzenie: „aha, chora, lepiej się nie zbliżać”, które nie sprzyja integracji.

 

Jak rozmawiać z dzieckiem?

• Dopasuj język do wieku dziecka, zadbaj o to, by był dla malucha zrozumiały.

• Formułuj jasne i konkretne komunikaty, pozbawione negatywnych lub skrajnych emocji.

• Zawsze mów prawdę i uczciwie odpowiadaj na pytania dziecka.

• Dostarczaj mu informacji o przyczynach i skutkach danego zagadnienia bez koloryzowania i przeinaczania faktów.

• Tłumacz w prostych słowach, co osoba z niepełnosprawnością może robić inaczej, np. osoba na wózku jeździ windą, a nie chodzi po schodach.

• Podkreślaj, że osoby z niepełnosprawnością mogą inaczej wykonywać pewne czynności, ale to tacy sami ludzie jak reszta społeczeństwa.

• Naucz dziecko, jak może pomóc w konkretnej sytuacji.

• Wykorzystaj wyobraźnię dziecka – poproś malucha, żeby choć na chwilę zamknął oczy lub zatkał uszy. To pozwoli mu lepiej zrozumieć, jak odczuwają świat osoby z niepełnosprawnością.

Dzieci obserwują nas cały czas, bądźmy dla nich wzorem. Nie pokazujmy im negatywnych emocji, nie unikajmy kontaktu wzrokowego z osobami z niepełnosprawnością w sytuacjach, kiedy kilka prostych zdań może wyjaśnić malcowi całą sytuację. Zachowujmy się naturalnie, a wtedy tak będą zachowywać się też nasze dzieci. Pamiętajmy, że osoby z niepełnosprawnościami mają takie same prawa i obowiązki jak my. Często do włączenia w życie społeczne są im potrzebna winda, wózek czy nasza pomocna dłoń.

Opracowała:

Urszula Zaręba

Źródła:

https://blizejprzedszkola.pl/jak-rozmawiac-z-dzieckiem-o-niepelnosprawnosci,4,2004.html

https://akademiamadregodziecka.pl/jak-rozmawiac-z-dzieckiem-o-niepelnosprawnych/

 

Filmy, które mogą być pomocne oraz stanowić bazę do rozmowy z dzieckiem o niepełnosprawności.

1. https://www.youtube.com/watch?v=y5AWDB3MVwY

2. https://www.youtube.com/watch?v=WpJ2hrmn7qM

3. https://www.youtube.com/watch?v=-WGGsHqN5F4

4. https://www.youtube.com/watch?v=8K08nC3fsxI

 

 

,,Jestem Przedszkolakiem i Małym Patriotą”- kształtowanie postaw patriotycznych

                                                 u dzieci w wieku przedszkolnym

Opracowała: Iwona Marcinkowska

Polska - to taka kraina,
która się w sercu zaczyna.
Potem jest w myślach blisko,
w pięknej ziemi nad Wisłą.
Jej ścieżkami chodzimy,
budujemy, bronimy.
Polska - Ojczyzna...
Kraina, która się w sercu zaczyna.

R. Przymus ,,Polska”

Słowa tego  wiersza uświadamiają nam, że już w grupie  dzieci w wieku przedszkolnym uczestniczenie w uroczystościach o charakterze patriotycznym, śpiewanie piosenek patriotycznych, recytacja wierszy o Polsce, odwiedzanie miejsc pamięci narodowej, poznawanie sylwetek sławnych Polaków może budzić wśród dzieci miłość, szacunek i przywiązanie do ,,małej i wielkiej Ojczyzny” oraz kształcić uczucie przywiązania do swojej rodziny, przedszkola, miejscowości, kraju- słowem kształtować uczucia, z których po latach zrodzić się może prawdziwy patriotyzm. Postawy, które ukształtujemy u dzieci w wieku przedszkolnym towarzyszą im praktycznie przez całe życie. Należy pamiętać bowiem o tym, że dla małego dziecka Ojczyzną jest jego dom rodzinny, najbliżsi, a później także przedszkole, miejsce, w którym żyje, a więc wszystko to, co spotyka na swej drodze, gdzie wszystko jest bliskie i znajome, gdzie czuje się bezpiecznie. Dlatego też, aby rozbudzić u dzieci uczucia patriotyczne należy rozpocząć od jego najbliższego otoczenia i pogłębiać jego więź ze środowiskiem rodzinnym, z miejscowością, w której żyje, tak aby od ,,małej Ojczyzny” przejść do naszej Ojczyzny- Polski.

Aby wzmacniać więzi emocjonalne z rodziną i ze środowiskiem przedszkolnym, kształtować szacunek do rodziców i innych członków rodziny w przedszkolu stwarza się sytuacje umożliwiające integrację i współdziałanie dzieci z rówieśnikami i dorosłymi, między innymi poprzez uroczystości przedszkolne z udziałem rodziców, dziadków np. Dzień Babci i Dziadka, Święto Rodziny, Piknik Rodzinny .

Rozbudzając przywiązanie i miłość do ,,małej Ojczyzny” w przedszkolu zapoznajemy dzieci z najbliższą okolicą ukazując jej walory i ciekawe miejsca –realizuje się to podczas spacerów, wycieczek po swojej okolicy, spotkań z ludźmi różnych zawodów. Dzieci poznają przeszłość historyczną swojej miejscowości poprzez wyjścia do miejsc pamięci narodowej, uczestnictwo w organizowanych przeglądach, konkursach organizowanych na terenie gminy czy powiatu. Budzimy u przedszkolaków zainteresowanie dziedzictwem kulturowym swojego regionu poprzez poznanie  miejscowości,  (w podaniach i legendach).
W przedszkolu budzimy u dzieci poczucie przynależności narodowej ( mówimy po polsku, nasz kraj to Polska, jesteśmy Polakami), zaznajamiamy dzieci z symbolami narodowymi i już w najmłodszej grupie przedszkolnej powinno zadbać się o  właściwy stosunek dzieci do symboli narodowych . Przedszkolaki poznają także regiony naszego kraju, kulturę ludową, stolicę Polski oraz większe miasta. Poznają przeszłość naszego kraju poprzez legendy, podania oraz historię Polski poprzez kultywowanie rocznic ważnych wydarzeń państwowych np. uroczystość przedszkolna z okazji Święta 11 listopada, 2 maja – Święto Flagi. Przybliżamy dzieciom sylwetki sławnych Polaków i ich dorobku kulturowego - Jan Paweł II, Fryderyk Chopin, Mikołaj Kopernik i twórców literatury dziecięcej – J. Tuwim, J. Brzechwa, M. Konopnicka

Oprócz środowiska przedszkolnego także rodzice mogą wzmacniać proces kształtowania postaw patriotycznych u dzieci między innymi poprzez:

- rozmowy z dziećmi o rodzinnych korzeniach np. podczas wspólnego oglądania rodzinnych fotografii, dzięki wykonywaniu drzewa genealogicznego swojej rodziny, ucząc się swojego nazwiska, adresu
- kultywowanie rodzinnych tradycji np. poprzez zachęcanie dzieci do wspólnego przygotowywania potraw, przetworów, pieczenia pierniczków, chleba, ciast, wspólne przygotowywanie dekoracji z okazji różnych świąt
– zaznajamianie z zabytkami, charakterystycznymi budynkami, elementami własnej miejscowości, najbliższej okolicy, odwiedzanie zabytków lub też spacery, wycieczki po najbliższej okolicy i miejscowościach połączone z różnymi ciekawostkami

– zapoznawanie z historią swojego kraju poprzez czytanie, opowiadanie dzieciom legend, wspólne śpiewanie piosenek i pieśni patriotycznych

– budzenie szacunku do Polski i symboli narodowych (godło, flaga, hymn Polski) poprzez wywieszanie flagi Polski z okazji świąt narodowych, udział w różnych wydarzeniach narodowych np. mecze piłkarskie, kibicowanie polskim sportowcom, odczuwanie dumy z sukcesów Polaków
Wykorzystując dziecięcą ciekawość, gotowość do poznawania i przeżywania już u najmłodszych przedszkolaków możemy kształtować postawy patriotyczne dziecka tak, aby kiedyś słowo „Polak" i „Ojczyzna” wypowiadało z jak największą dumą!

Literatura:

1.A. Remian ,,Miłość do małej i wielkiej Ojczyzny”- edukacja patriotyczna w wychowaniu przedszkolnym.
2.A. Sawicka- Z problematyki wychowania patriotycznego w przedszkolu, Warszawa 1980
3.L. Fabiszewska –Międzynarodowy Projekt Edukacyjny ,,Piękna Nasza Polska Cała”
4.M. Kąkol- Specyfika wychowania patriotycznego dzieci w wieku przedszkolnym
5.J. Pyrek-Polski patriotyzm, Wychowawca 2000 nr 5
6.B.Biełkowska-Ojczyzna w literaturze i życiu współczesnych małych Polaków, Poradnik Bibliotekarza 1995nr3
7.A. Sawicka- Z problematyki wychowania patriotycznego w przedszkolu, Warszawa 1980

 

 

 

 

O tym, dlaczego chore dziecko powinno zostać w domu....

Katar, ból gardła, lekki kaszel – takie dolegliwości pojawiają się u większości maluszków już na początku jesieni, od chwili gdy zaczną uczęszczać do przedszkola. Przytrafia się to częściej dzieciom, które nie mają starszego rodzeństwa (wcześniej sporadycznie miały kontakt z wirusami, bakteriami przenoszonymi ze środowiska rówieśniczego). My dorośli - rodzice i nauczyciele zaczynamy mieć dylemat.... Czy nasz maluszek złapał infekcję, czy to stres wiązany z pójściem do nowego miejsca jakim jest przedszkole. Jednak z edukacji przedszkolnej rezygnować się nie powinno i należy zaufać sobie, a przede wszystkim nauczycielom, że trudności adaptacyjne miną,
a z nimi zniknie stres – czyli czynnik zwiększający podatność na infekcje.

Wraz z nastaniem jesieni dni stają się krótsze, zmęczenie, deszczowa pogoda, brak śniadania przed wyjściem lub niewłaściwy posiłek – to tylko niektóre z czynników, które sprzyjają pojawieniu się infekcji. Pewnego poranka nasze dziecko budzi się z skarżąc na różne dolegliwości, a my rodzice stajemy przed koniecznością podjęcia decyzji: Czy to nic poważnego i dziecko może iść do przedszkola? Czy jednak nasz maluszek powinien zostać w domu?

Warto pamiętać, że nawet niewielkie objawy przeziębienia, jak katar, kaszel, biegunka, wymioty świadczą o tym, że dziecko jest osłabione i walczy z infekcją. Dobrze byłoby pozwolić mu odpocząć, nabrać sił, wyspać się, odpowiednio nawodnić w domowym zaciszu. (Hałas w też jest czynnikiem obniżającym odporność – a cisza w grupie przedszkolnej przez większość dnia jest stanem raczej nieosiągalnym....)

Zanin poślemy do przedszkola dziecko ze świadomością, że coś mu dolega, pomyślny przez chwilę, jak my byśmy się czuli, doświadczając złego samopoczucia, przebywając w sali pełnej dzieci, nie mogąc odpocząć, położyć się i zasnąć w ciszy.

 

Objawy, które powinniśmy brać pod uwagę, decydując, czy wysłać dziecko do przedszkola.

Gorączka

Temperatura powyżej 37, 5º C powinna wzbudzić zaniepokojenie. Temperatura powyżej 38º C to sygnał, że dziecko bezwzględnie powinno zostać w domu.

Rodzicu pamiętaj, że podanie dziecku leku przeciwgorączkowego i wysłanie dziecka do przedszkola nie jest mądrym ani dobrym dla nikogo rozwiązaniem. Ważne wtedy jest zatroszczenie się o maluszka, zapewnienie odpowiedniej diety i monitorowanie dziecka w ciągu dnia. Po przebytej chorobie dziecko może wrócić do przedszkola gdy przez co najmniej dobę lub dwie nie miało gorączki, bez zażywania leków obniżających ją.

 

Wymioty lub biegunka

Mogą występować pojedynczo lub łącznie, są istotnym wskazaniem do pozostawienia dziecka w domu na co najmniej 24 godziny – w oczekiwaniu na to jak choroba się rozwinie lub do zakończenia objawów. Leczenie objawów przewodu pokarmowego polega na zastosowaniu odpowiedniej diety i niedopuszczeniu do odwodnienia oraz zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Miejmy świadomość, że im mniejsze dziecko tym szybciej się odwadnia. Maluchy, ale również starsze dzieci, powinny dużo pić, by się nie odwodnić. Pić często, ale w małych ilościach wodę i herbatki ziołowe. Nawet od starszaka nie można oczekiwać, że przy ostrej infekcji będzie w stanie kontrolować odruchy fizjologiczne. Trudno także opisać jakie emocje przeżywa dziecko, gdy taki wypadek przydarzy się na oczach jego kolegów i koleżanek.

 

Przeziębienie lub grypa

Lekki ból gardła, katar pokasływanie – zdarza się, że ciągną się od jesieni i wiosny. Tak stan trzeba diagnozować, zarówno katar i kaszel mogą być objawem alergii, ale ból gardła spowodowany będzie już prawie na pewno wirusami bądź bakteriami. Jeśli to infekcja bakteryjna – może szybko rozwinąć się w anginę – co wymaga wizyty lekarskiej i podania antybiotyku. Pamiętajmy, że infekcje dróg oddechowych w znacznej większości przenoszą się drogą kropelkową. Dziecko kichające i kaszlące z powodu infekcji wirusowej bądź bakteryjnej jest źródłem zakażenia. Niektóre wirusy charakteryzują się bardzo wysoką zakażalnością – wystarczy dzień lub dwa, aby znaczna część grupy została zainfekowana. Jeśli nasz maluch wygląda podejrzanie, ma objawy które mogą sugerować początek przeziębienia – zostawmy go na jeden dzień, aby obserwować jak infekcja się rozwinie. Pamiętajmy, że pierwsze dni infekcji wiążą się z wysoką zakażalnością – czyli możliwością zarażania innych przedszkolaków. Wysyłając nasze chore dziecko do przedszkola, bierzemy odpowiedzialność za zarażenie innych przedszkolaków.

 

Ból ucha

Ból odczuwany w uchu jest związany z infekcją przewodu słuchowego zewnętrznego lub częściej ucha środkowego. Zakażenie ucha powstaje w w większości przypadków z powodu przedostającej się do trąbki słuchowej infekcji z jamy nosowo-gardłowej – co powoduje zapalenie, a w konsekwencji ból. Ból ucha, który jest bólem dotkliwym – utrudnia koncentrację, męczy. Należy zwrócić uwagę szczególnie na młodsze dzieci, które często nie potrafią dokładnie określić co im dolega. A mogą np. nie reagować na prośby ponieważ nie słyszą, są płaczliwe i rozdrażnione
z powodu odczuwanego bólu. Dlatego lepiej pozwolić dziecku zostać w domu i skonsultować się
z laryngologiem.

Zapalenie spojówek

Zaczerwienienie oczu nie jest objawem, który powinien budzić poważny niepokój, jednak gdy towarzyszy temu wydzielina ropna już tak. Wtedy konieczna jest wizyta u lekarza, który wdroży odpowiednie leczenie. Za zapalenie spojówek mogą być odpowiedzialne zarówno wirusy, bakterie, drażniące substancje czy alergeny. Ze względu na duże ryzyko przeniesienia infekcji należy bezwzględnie ograniczyć kontakt chorego z innymi dziećmi.

 

Wysypka

Wysypka może być objawem alergii i zwykle wiemy co ją spowodowało i jeśli dziecko nie skarży się ma swędzenie wysłać je do przedszkola. Pamiętajmy jednak, że każda niepokojąca, nagła wysypka o nieznany podłożu powinna skłonić nas do odwiedzenia lekarza, ponieważ często jest to pierwszy objaw choroby zakaźnej wieku dziecięcego np. różyczki, ospy, szkarlatyny, rumienia zakaźnego. Wszystkie choroby zakaźne wieku dziecięcego wymagają pilnej izolacji chorego dziecka.

 

Okres rekonwalescencji

Kiedy wszystkie objawy choroby ustąpiły, ale dziecko nadal jest apatyczne, zmęczone i wyczerpane to prawdopodobnie nie odzyskało jeszcze sił. Lepiej pozwolić dziecku odbudować odporność i odzyskać energię przez dwa, trzy dni – niż posłać niedoleczone do przedszkola i potem leczyć je przez kolejny tydzień. Jeśli nasz maluch wymagał podania antybiotyku nie zapominajmy o podaniu probiotyku, ale także o wartościowym pożywieniu które ułatwi dobrym bakteriom namnożenie się w przewodzie pokarmowym.

 

Warto pamiętać

Przypomnijmy, że nauczyciele nie mogą podawać żadnych leków – co jest wskazane m.in. w przypadku bardzo wysokiej gorączki czy ostrej biegunki. Zapewnienie indywidualnej opieki podczas infekcji to obowiązek rodziców bądź prawnych opiekunów dziecka. Nauczyciele biorą odpowiedzialność za bezpieczeństwo dzieci, ale nie mogą go zapewnić dziecku mającemu silną infekcję bez podania leków. Należy też pamiętać o tym, że wychowawcy mają obowiązek troszczyć się o dobro całej grupy, a pozwalając na przebywanie zainfekowanego dziecka w sali ze zdrowymi dziećmi – narażają je na zarażenie.

Opracowała: Urszula Zaręba

Źródło:

Agnieszka Musiałek, Dlaczego chore dziecko powinno zostać w domu? Wyd. Bliżej Przedszkola.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DZIECKO Z AUTYZMEM W ŚWIETLE LITERATURY PRZEDMIOTU

„Autyzm jest opisywany zazwyczaj jako najbardziej destrukcyjne zaburzenie rozwojowe, pojawiające się we wczesnym dzieciństwie i obejmujące wszystkie sfery funkcjonowania, począwszy od deficytów poznawczych i komunikowania się, przez zaburzenia zachowania, do problemów w interakcjach społecznych”.

Definicyjne ujęcie autyzmu Termin „autyzm” , oznaczający jeden z zespołów chorobowych u dzieci, od chwili wyodrębnienia w 1943 roku przez Leo Kannera samego zaburzenia uległ w procesie klasyfikacji zawężeniu. Doprecyzowano także kryteria diagnostyczne. Pierwsze próby wskazania etiologii autyzmu nie przyniosły zadowalających efektów, powstało natomiast wiele niesprawiedliwych mitów wskazujących na rodzinę (głównie na relacje z matką) jako na czynnik wywołujący autyzm. Dopiero na przełomie wieków, za sprawą analizy krytycznej i lepszego systemu diagnostycznego, diametralnie zmieniono podejście do autyzmu jako zaburzenia rozwojowego, a jego przyczyn zaczęto upatrywać głównie w czynnikach biologicznych, w genetyce.

      Autyzm został przed laty sklasyfikowany za pomocą Klasyfikacji DSM oraz ICD, które na przełomie lat ulegają przeobrażeniu. Obecnie stosuje się kryteria diagnostyczne zawarte w DSM-5 oraz ICD-10. Według ICD-10 (która niebawem ma ulec zmianie), w zakres całościowych zaburzeń rozwoju wchodzi obecnie osiem jednostek: autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera, zespół Retta, zespół Hellera, zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi, inne całościowe zaburzenia rozwoju oraz całościowe zaburzenie rozwoju inaczej nieokreślone. Zgodnie z Klasyfikacją ICD-10 autyzm manifestuje się przez wyraźnie widoczny przed trzecim rokiem życia dziecka nieprawidłowy lub upośledzony rozwój w trzech obszarach: interakcjach społecznych, komunikacji oraz ograniczonych, powtarzających się i stereotypowych wzorcach zachowania, zainteresowań i aktywności.

      W klasyfikacji DSM-5 z 2013 roku zastąpiono trzy jednostki chorobowe – zaburzenie autystyczne, zespół Aspergera  i całościowe zaburzenia rozwoju nieokreślone inaczej, wprowadzając jedną jednostkę chorobową – zaburzenie ze spektrum autyzmu. Przyjęto również trójstopniową klasyfikację ASD – od L1 do L3, w zależności od nasilenia objawów oraz stopnia ich wpływu na codzienne funkcjonowanie. Zmianie uległy kryteria diagnostyczne, jak również wiek, w którym objawy nieprawidłowego rozwoju dziecka muszą się ujawnić. W DSM-5 połączono dwa, dotychczas traktowane odrębnie, obszary nieprawidłowości rozwojowych, wyróżniając komunikację społeczną oraz ograniczone, powtarzalne wzorce zachowań, zainteresowań i aktywności, które muszą wystąpić we wczesnym dzieciństwie.

      Aleksandra Maciarz, w swym leksykonie, definiuje autyzm (wczesnodziecięcy) jako:

- zespół zaburzeń rozwoju dziecka, które ujawniają się w pierwszych latach życia i wiążą się z wrodzonymi dysfunkcjami układu nerwowego. Występuje częściej u chłopców niż dziewczynek(4:1). Jak podaje autorka – około 70% dzieci autystycznych jest upośledzonych umysłowo.

     Ponadto, autyzm objawia się zaburzeniami w jakościowym rozwoju interakcji społecznych dziecka, które mogą mieć różną postać, tj.:

- opóźniony rozwój mowy, całkowity jego brak lub swoiste właściwości dobrze rozwijającej się mowy (np. brak spontanicznych wypowiedzi, brak odpowiedzi na stawiane pytania, wygłaszanie monologów i uporczywe stawianie pytań na ulubione tematy, echolalie, neologizmy słowne, nieprawidłowe stosowanie zaimków itd.);

- brak komunikacji niewerbalnej z innymi osobami (brak kontaktu wzrokowego, reakcji mimicznych, gestów, uśmiechów);

- brak spontanicznego dążenia do udziału w zabawach rówieśników, chęci współdziałania z innymi, preferowanie zabawy samotnej, brak zabaw naśladowczych (tematycznych), elementów iluzji, fikcji i personifikacji (rzeczy, zwierząt) w zabawie;

- stereotypowe i rytualne zachowania (manieryzmy ruchowe, uporczywe zainteresowanie niektórymi przedmiotami lub ich właściwościami, stosowanie stale tych samych wzorców zachowań, np. chodzenie zawsze tą samą trasą).

      Jak podaje A. Maciarz, dzieci autystyczne przejawiają także zaburzenia sensoryczne  w postaci podwyższonej lub obniżonej wrażliwości danego zmysłu. Dla tych dzieci charakterystyczny jest także opór wobec wszelkich zmian w otoczeniu. Zmiany, a także spotkanie się np. po raz pierwszy z nową sytuacją, osobą, rzeczą, wywołują u nich lęk i mechanizm obronny odsuwania się, oporu, a nawet rozpaczliwego protestu i agresji. Diagnoza autyzmu jest trudna, lecz wcześnie postawiona jest ważna dla terapii.

      W pracy zbiorowej pod redakcją Władysława Dykcika, wyczytamy, iż autyzm jest  zaburzeniem rozwojowym – występuje w nim uszkodzenie systemu porządkującego otrzymywanych  za pomocą zmysłów informacji, które sprawia, że dziecko na określone bodźce reaguje nadwrażliwością, obniżoną wrażliwością lub tzw. „białym szumem”, czyli wadliwym funkcjonowaniem ośrodka mózgu odpowiedzialnego za odbiór i integrację bodźców. Uszkodzenie systemu następuje w momencie, gdy uszkodzona część mózgu osiągnie dojrzałość. Zaburzenie to może przebiegać u konkretnych osób w bardzo różnym nasileniu, tzn. że pewne objawy określane jako „autystyczne” mogą być łagodniejsze od innych. U większości dzieci z autyzmem możemy zaobserwować zmienną gamę symptomów i stopni ich występowania, dlatego zazwyczaj diagnozuje się Głębokie Zaburzenia Rozwojowe lub Nietypowe Zaburzenia Rozwoju. Według J. J. Błeszyńskiego – wśród wielu definicji autyzmu – najbardziej rozpowszechnioną w Polsce jest ta zaproponowana przez Janusza Kostrzewskiego, który za Leo Kannerem zwrócił uwagę na specyficzne symptomy. Przede wszystkim jest to zespół objawów, jakie ujawniają się u dziecka od chwili narodzin do około 3. Roku życia. Krajowe Towarzystwo Autyzmu w Wielkiej Brytanii przedstawiło aktywność osób z autyzmem w formie piktogramów. To zestawienie pozwoliło na rozpropagowanie wiadomości o tym zaburzeniu w środowiskach lokalnych, otwierając je na sprawy osób autystycznych.

       Zaproponowane najbardziej specyficzne symptomy autyzmu zgrupowano w pięciu charakterystycznych kategoriach, zgodnie z czasem wystąpienia i nasileniem:

- trudności w kontaktach społecznych;

- trudności w werbalnym komunikowaniu się;

- trudności w pozawerbalnym komunikowaniu się;

- trudności w podejmowaniu zabawy i rozwijaniu wyobraźni;

- sprzeciw lub opór wobec zmian.

      Zdaniem Hanny Olechnowicz i Roberta Wiktorowicza „kiedy dziecko staje się autystyczne, traci bazowe kompetencje społeczne. Unika tego, do czego dotychczas dążyło. Staje się tak dalece nadwrażliwe, nieodporne na wzmożenie aktywacji ośrodkowego układu nerwowego, że dotychczas poszukiwane doznania zagrażają jego integralności psychofizycznej. Odcina się więc od bodźców zewnętrznych, tworząc percepcyjne mechanizmy obronne. Pierwszym tego objawem jest zanik poszukującego (intencjonalnego) spoglądania na ludzi”.

      Według w/w autorów, sytuację dziecka z autyzmem porównać można do sytuacji dziecka narażonego na chorobę sierocą. Dzieci te w podobnym stopniu odcinają się od rzeczywistości, są „zablokowane”, niezdolne do nawiązania więzi z ludźmi. Dziecko autystyczne przeżywa bodźce jako przeciążające i ekstremalne. Ten objaw stanowi o istocie autyzmu, jest jego cechą osiową. Odcięcie się od doznań powoduje z kolei zamknięcie w świecie autostymulacji i lęku oraz stopniowe narastanie zaburzeń funkcjonowania analogicznych do zaburzeń w chorobie sierocej. Stanowią one objawy wtórne autyzmu.  Jak podają Olechnowicz i Wiktorowicz, pół wieku temu autyzm rozpoznawano dopiero u dzieci w wieku szkolnym lub starszych. Proces tworzenia się i kostnienia objawów wtórnych prowadził u nich do głębokiego upośledzenia, także umysłowego. Dziś natomiast, dzięki wcześniejszemu rozpoznawaniu, obraz autyzmu i rokowanie są już inne.

 

BIBLIOGRAFIA

 

1. Błeszyński Jacek J., Autyzm a niepełnosprawność intelektualna i opóźnienie w rozwoju, Gdańsk 2018, Grupa Wydawnicza Harmonia HARMONIA  UNIVERSALIS.

2. Dykcik Władysław (red.), Pedagogika Specjalna, Poznań  2003, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

3. Głodkowska Joanna (red.), DYDAKTYKA SPECJALNA Od  systematyki do projektowania dydaktyk specjalistycznych, Warszawa 2017, Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

4.Maciarz Aleksandra, Mały Leksykon Pedagoga Specjalnego, Kraków 2005, Oficyna Wydawnicza   „Impuls”.

5. Olechnowicz Hanna, Wiktorowicz Robert, Dziecko z autyzmem. Wyzwalanie

 potencjału rozwojowego, Warszawa 2012, Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

6. Winczura Barbara (red.), AUTYZM Na granicy  zrozumienia, Kraków 2010, Oficyna   Wydawnicza „Impuls”.

Opracowała:  Iwona Siemieniak

 

Piramida potrzeb rozwojowych dziecka - dlaczego tak ważna?

Piramida Maslowa, czyli inaczej piramida potrzeb jest najbardziej znaną teorią dotycząca zagadnienia potrzeb i motywacji, które kierują ludzkimi zachowaniami.

Abraham Maslow był amerykańskim psychologiem, który w 1943 roku na podstawie swoich badań sklasyfikował i podzielił wszystkie potrzeby każdego człowieka na pięć grup.

Pomimo upływu lat wciąż są one uniwersalne i ponadczasowe.

Maslow przedstawia swoją hierarchię w następujący sposób:

- na samym dole piramidy znajdują się potrzeby fizjologiczne, takie jak np. sen, głód czy pragnienie,

- kolejne miejsce zajmują potrzeby bezpieczeństwa, czyli poczucie stabilizacji, bezpieczeństwo w domu i w szkole,

- następne potrzeby, to potrzeby przynależności – nawiązywanie kontaktu z innymi ludźmi, odczuwanie miłości czy przyjaźni, nawiązywanie relacji z rówieśnikami,

- drugie miejsce w hierarchii potrzeb Maslowa zajmuje szacunek i samoakceptacja- poczucie własnej wartości, pozytywna atmosfera w środowisku, motywacja do podejmowania ryzyka.

Najwyższą i najważniejszą potrzebą w piramidzie Maslova jest potrzeba samorealizacji, czyli zaspokajania swoich ambicji. Jednak, aby ją osiągnąć dziecko musi przejść przez wszystkie pozostałe szczeble. Nie zrobi tego bez pomocy swoich rodziców czy opiekunów. To oni bowiem odgrywają najważniejszą rolę w życiu dziecka, są jego autorytetami.

Tylko dzięki nim, poprzez przekazywane wartości oraz budowanie w dziecku motywacji do działania, młody człowiek jest w stanie osiągnąć wszystkie szczeble znanej od lat piramidy Maslowa.

Rodzice bowiem, podążając za słowami Boba Keeshana - „ (…) są dla dzieci najlepszym wzorem do naśladowania. Każde słowo, ruch i czynność ma wpływ. Żadna inna osoba ani siła zewnętrzna nie ma większego wpływu na dziecko niż rodzic ”.

 

Przygotowała:

Milena Tokarska

 

 

 

Jak rozwijać słuch fonematyczny u dziecka? Dlaczego jest tak ważny w nabywaniu dojrzałości szkolnej?

Jednym  z elementów, który wpływa na rozwój człowieka jest słuch. Prawidłowo rozwinięty słuch fizyczny jest podstawą do wykształcenia się słuchu fonematycznego, który wpływa na opanowanie przez dziecko mowy oraz umiejętności pisania i czytania.

Słuch fonematyczny – co to jest?

Słuch fonematyczny, jest to umiejętność polegająca na odbiorze i rozróżnianiu dźwięków mowy. Słuch ten sprawia, że dzięki niemu usłyszymy różnicę pomiędzy bliskimi sobie dźwiękami, które pozwolą nam odróżnić wyrazy podobnie brzmiące, jak na przykład:

Kosa -  koza,

Piórko - biurko,

Nosze -  noże,

Nos - noc,

Kasa - kasza,

Zebra -  żebra,

Fale: - sale.

To dzięki słuchowi fonematycznemu możliwe jest rozumienie wypowiedzi oraz ich realizowanie.

Słuch fonematyczny w dużym stopniu warunkuje osiągnięcie prawidłowego rozwoju mowy dziecka oraz opanowanie umiejętności czytania i pisania. Właściwie wykształcony słuch fonematyczny umożliwia prawidłową wymowę, wychwytywanie różnic miedzy słowami podobnie brzmiącymi, ale mającymi inne znaczenie, a w końcu dokonywanie analizy i syntezy słuchowej wyrazów, co stanowi podstawę w nauce czytania i pisania. Dziecko z zaburzonym słuchem fonematycznym dobrze słyszy słowa, lecz nie potrafi różnicować pojedynczych dźwięków lub złożyć ich w całość. Dziecko musi z potoku słyszanej mowy wyodrębnić wyrazy, w nich sylaby, w sylabachgłoski. Przy niedokształceniu słuchu fonematycznego dziecko może: nie rozróżniać głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, np.: b-p, g-k, z-s, ustnych i nosowych, np.: g-n, w-m , zamieniać syczące na szumiące (s - sz), mieć problemy ze zrozumieniem poleceń słownych, zniekształcać wyrazy pisząc z pamięci lub ze słuchu.

Słuch fonematyczny – kiedy się kształtuje?

Słuch fonematyczny nie jest cechą wrodzoną. Jest to umiejętność, która wykształca się wraz z wiekiem.Rozwija się ona w sposób naturalny u dzieci prawidłowo słyszących i zdrowych. Dzieje się to dzięki temu, że dziecko otoczone jest osobami mówiącymi w danym języku. Słuch ten zaczyna rozwijać się bardzo wcześnie.Już niemowlę reaguje na głosy najbliższych członków rodziny, oraz rozpoznaje ton głosu i wyrażane w ten sposób emocje. Rozpoznaje także inne dźwięki usłyszane wokół siebie takie jak kroki, zamknięcie drzwi, odgłosy sprzętów domowych. Najbardziej intensywny okres, kiedy kształtuje się słuch fonematyczny, występuje od pierwszego do drugiego roku życia. Dziecko przyswaja stopniowo słownictwo, które jest utrwalane poprzez wzorce słuchowe nowo poznanych wyrazów. Trzyletnie dziecko zdolne jest do różnicowania głosek, czyli dźwięków występujących w konkretnej wypowiedzi. Dziecko wraz z wiekiem doskonali swój słuch fonematyczny.

 

Jak rozwijać słuch fonematyczny?

Do ćwiczeń rozwijających słuch fonematyczny można wykorzystać znane zabawy oraz sytuacje z dnia codziennego. Należy pamiętać, że słuch fonematyczny jest ważnym ogniwem percepcji słuchowej. Co to właściwe jest percepcja słuchowa? Jest procesem odbioru dźwięków, czyli ich różnicowania, zapamiętywania, analizowania i łączenia. Ujmując to w dużym skrócie na percepcję słuchową składają się: słuch fizjologiczny, słuch fonematyczny, analiza słuchowa, synteza słuchowa oraz pamięć słuchowa. Ćwiczenia stymulujące rozwój percepcji słuchowej należy dostosować do wieku i możliwości dziecka.

Przykładowe ćwiczenia :

- rozpoznawanie dźwięków instrumentów,

- rozpoznawanie i naśladowanie odgłosów zwierząt,

- zgadnij czyj to głos?- rozpoznawanie kolegów po głosie,

- rozpoznawanie dźwięków z otoczenia,dziecko z zamkniętymi oczami odgaduje jakie czynności wykonywane przy użyciu różnych przedmiotów mogą wydawać określone dźwięki np. darcie gazety, przelewnie wody, stukanie łyżeczką o filiżankę itp. Musimy pamiętać, że dziecko może nie mieć doświadczeń słuchowych z określonymi dźwiękami, dlatego wcześniej możemy zaprezentować dźwięki wydawane przez poszczególne przedmioty,

- wyklaskiwanie rytmu wierszyka,

- odtwarzanie wystukanego rytmu,

- wyróżnianie wyrazów w zdaniu,

- wyróżnianie sylab w wyrazie,

- wyróżnianie głosek w wyrazie,

- łączenie podanych głosek w wyraz połączone z wyszukiwaniem obrazka o odpowiedniej nazwie,

- układanie rymów do podanych wyrazów.

 

                                                         Opracowała: Monika Zaręba

 

BIBLIOGRAFIA

D. Emiluta-Rozya, Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 2006.

I. Styczek, Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego, Warszawa 1982.

 

 

Czy zajęcia specjalistyczne są potrzebne w przedszkolu?

Jestem nauczycielką wychowania przedszkolnego od ponad 30 lat. Prawie tyle samo lat zajmuje się prowadzeniem zajęć specjalistycznych: korekcyjno - kompensacyjnych i rewalidacyjnych. Mam niezbędne kwalifikacje w zakresie oligofrenopedagogiki i treningu umiejętności społecznych.

Na przestrzeni ponad trzech dekad widziałam tylko sukces – progres rozwojowy u przedszkolaków, które brały w nich udział.

Zawsze poprawiała się jakość funkcjonowania za zajęciach i w grupie. Łatwiejszy był start w szkole podstawowej.

W zajęciach biorą udział dzieci mające orzeczenia, opinie, na wniosek nauczyciela wychowawcy za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych. Bez takiej akceptacji niestety nie mogę dodatkowo pracować z dziećmi i to bardzo mnie smuci.

Pracuję z przedszkolakami w małych zespołach / maksymalnie 5 / lub indywidualnie. Dzieci są zaangażowane, śmiałe, rozwijają swoje zainteresowania. Ćwiczą sprawności, nabywają nowe umiejętności. Wykonują zadania także w domu, bo współpraca z rodzicami gwarantuje wysoką efektywność tych zajęć.

Czas naszej wspólnej zabawy jest zawsze za krótki. Wynosi od 30 do 60 minut. Dbam o dobrą i radosną atmosferę podczas zajęć.

Ćwiczę sprawność graficzną i grafomotoryczną – rysujemy, malujemy, lepimy, wycinamy, kleimy...

Dzieci chętnie układają obrazki i puzzle, lubią loteryjki i gry planszowe.

Utrwalają to, czego nauczyły się na zajęciach w grupie z wychowawczynią. Zabawa literami, wyrazami potrzebna jest każdego dnia. Dzielimy słowa na sylaby i głoski. Łączymy obrazki z literami, by nauka czytania w starszych grupa była łatwiejsza.

Dzieci liczą, porównują, segregują, szukają różnic i podobieństw.

Układają historyjki obrazkowe ćwiczą logiczne myślenie.

Figury geometryczne płaskie i przestrzenne to równie ciekawy materiał dla dzieci. Budujemy, rozpoznajemy kolory, kształty, wielkości. Mamy czas na śpiewanie, ruch i rozmowy a przede wszystkim na słuchanie: tekstów literackich lub siebie nawzajem.

Każdy przedszkolak w tak małym zespole ma czas, by pokazać co potrafi i co może być jeszcze dla niego trudne.

Zatem dlaczego nie wszyscy rodzice podpisują zgody na zajęcia specjalistyczne? Co złego jest w pracy nauczyciela, który wnikliwie obserwuje dziecko, szuka ciekawych metod, form pracy z dzieckiem, indywidualizuje zadania i dba o rozwój.

Każdy rodzic otrzymuje informacje zwrotne o postępach dziecka, o tym, co jeszcze można zrobić, by przedszkolak rozwijał się na miarę swoich możliwości i potrzeb.

Zaufanie, dobre relacje i zgoda na taki rodzaj zajęć to przywilej

z jakiego liczna grupa korzysta. Rodzice nigdy nie negują tego rodzaju dodatkowej pracy a z informacji zwrotnych wynika, że są wdzięczni, bo dzieci robią szybkie postępy.

Dla niezdecydowanych mam dobrą radę. Serdecznie zapraszam na rozmowę osobistą lub telefoniczną. Może wtedy Ci, którzy mają wątpliwości dotyczące sensu tego typu zajęć będą przekonani o ich potrzebie i skuteczności.

 

Iwona Marcinkowska

wychowawczyni grupy ''Pszczółki''

nauczycielka zajęć specjalistycznych

 

 

Jak pomóc dziecku w radzeniu sobie z przegraną

Kiedy dziecko odnosi sukces, jest to źródło dumy i satysfakcji nie tylko dla dziecka, ale również dla rodziców. Jednak nie zawsze jest tak, że wysiłek włożony w daną czynność skutkuje osiągnięciem celu. Zdarza się, że coś się nie udaje, coś nie wychodzi, a dziecko ma poczucie porażki, przegranej. Dzieci, ale również niektórzy dorośli, mają trudność z zaakceptowaniem przegranej. Dlaczego tak jest?

Małe dziecko, nabywa nowych umiejętności, gdy jest chwalone przez swoich rodziców i nagradzane uznaniem za osiągnięcia. To z kolei nakręca potrzebę prezentowania światu swoich umiejętności, chwalenia się samodzielnością (np. zawiązaniem butów bez pomocy rodziców) i zdolnościami intelektualnymi. Zwycięstwo to ten moment, kiedy rozpiera go cudowne uczucie – jestem niepokonany, najlepszy. Ta myśl dostarcza dziecku wiele radości, a po pewnym czasie daje się zauważyć, że niesie też ze sobą inne korzyści: uznanie, popularność, zainteresowanie. Co przekłada się na pewność siebie i wiarę w swoje możliwości.

Są dzieci, które wręcz unikają rywalizacji, ale również takie które są napędzane zwycięstwem i dlatego dążą do rywalizacji. I pewnie nie byłoby w tym nic złego, gdyby nie fakt, że rywalizacja wymyka się spod kontroli, a dziecko będące typem zwycięzcy, czuje że za wszelką cenę musi wygrać (no bo przecież do tej pory wygrywało i czuło się zwycięzcą). Co się dzieje, kiedy przegrywa – krzyczy, wścieka się, płacze, frustruje, wycofuje. Liczy się tylko wygrana, a każda porażka, jest to prawdziwy dramat dla dziecka, ale i dla najbliższych.

Dlatego tak, ważna jest tu rola rodzica. Pamiętajmy, że dziecku nie pomaga:

• krytyka w stylu: „Ale byle jak pokolorowałaś ten obrazek”,

• porównywanie: „O, zobacz, jak Kubuś sobie poradził, a ty?”,

• poniżanie: „No przecież to takie proste, przedszkolak by sobie poradził”,

• dyskredytowanie: „To zadanie dla dorosłych, nie dla dzieci”,

• wyręczanie: „Daj mi, ja to szybciej i lepiej zrobię”,

• obrażanie: „Co z ciebie za nieudacznik!”,

• uporczywe nakłanianie: „No dalej, spróbuj jeszcze raz, na pewno ci się uda”,

• oskarżanie: „Przez ciebie tak się to skończyło”,

• wywoływanie poczucia winy: „Mogłeś bardziej się postarać, więcej się uczyć”,

• przecenianie możliwości dziecka: „Tysiąc puzzli to dla ciebie bułka z masłem”,

• niewerbalne komunikaty: westchnięcia, grymasy, przewracanie oczami, załamywanie rąk itp.

 

Jak zatem nauczyć tego dzieci i reagować na ich porażki?

(…)Przede wszystkim empatią, czyli zrozumieć te przykre uczucia . (...) Porażka to cały szereg, całe spektrum trudnych emocji - rozczarowania, rozgoryczenia, zazdrości... I tak naprawdę dzieci z wiekiem dojrzewają do tego, żeby umieć znosić te emocje i je przeżywać. Więc też musimy jakoś tutaj pomagać dziecku w radzeniu sobie z nimi

- tłumaczy dziecięcy psycholog kliniczny, Marta Bąkowska.

Aby dziecko opanowało umiejętność radzenia sobie z porażkami, rodzicu:

• wczuj się w sytuację dziecka (problem „mały” dla dorosłego zwykle jest „duży” dla dziecka),

• wysłuchaj dziecka, zaakceptuj i nazwij jego uczucia,

• pomagaj w rozładowywaniu napięcia emocjonalnego (ćwiczenia oddechowe, wizualizacyjne, ruchowe),

• nie oceniaj dziecka, wskaż mu tylko popełnione błędy,

• unikaj krytykowania, zawstydzania, porównywania z innymi dziećmi,

• doceniaj wysiłek, jaki dziecko włożyło w pracę, nawet gdy nie skończyła się pełnym powodzeniem; zauważaj pozytywne elementy wykonanego zadania, doceniaj nawet drobne osiągnięcia,

• zachęcaj dziecko do analizy przyczyn niepowodzenia, pomagaj mu w wyciąganiu wniosków na przyszłość (wskazując nieprawidłowości należy jednocześnie podkreślać osiągnięcia),

• uświadom dziecku, że porażka jest naturalnym elementem życia, że każdy uczy się na błędach, że czasem (tak jak w sporcie) się wygrywa a czasem przegrywa,

• zapewnij ucznia, że ma prawo popełniać błędy oraz że nie wpływają one na całościową ocenę jego umiejętności,

• swoim zachowaniem dawaj dziecku przykład, jak radzić sobie z porażką,

• trenuj z dzieckiem umiejętność „przegrywania” (gry planszowe, zabawy wymagające rywalizacji),

• wzmacniaj poczucie własnej wartości poprzez stwarzanie sytuacji umożliwiających osiąganie sukcesów, bazowanie w pracy z uczniem na jego mocnych stronach,

• wzmacniaj samodzielność i wytrwałości w działaniu, motywuj do pokonywania trudności, podnoś wiarę w możliwość uzyskania sukcesu.

 

W wolnej chwili można sięgnąć po książki, które w ciekawy sposób zobrazują dziecku czym jest porażka np. „Gucio uczy się przegrywać” Chien Chow Chine Aurelie, „Tata Oli nie umie przegrywać” Thorbjorn Christoffersen ,Thomas Brunstrøm, „Basia i przegrywanie” Zofia Stanecka.

Warto cieszyć się ze zwycięstwa, ale jeszcze ważniejsze jest szukanie pokory w odnoszeniu porażek, gdyż dzięki temu życie jest łatwiejsze. Oczywiście to proces trwający dłuższy czas, jednak warto zacząć już teraz, od tej chwili.

                                                       Opracowanie : Justyna Zawieska

 

W jaki sposób od najmłodszych lat wspierać rozwój dziecka?

Każdy z nas przychodzi na świat z własnym genomem. Ten warunkuje nasz charakter, wygląd, a nawet pewne zależności związane z inteligencją. Jak łatwo się domyślić, geny to nie wszystko. Bardzo ważne jest stymulujące środowisko wychowawcze, w którym rodzice i opiekunowie stwarzają dziecku optymalne warunki do rozwoju.

Dla niemowląt najważniejszy jest kontakt z drugim człowiekiem. A to oznacza przede wszystkim bliskość rodzica i okazywanie sobie miłości. Od głaskania, kołysania, przytulania, zaspokajania potrzeb po patrzenie w oczy dziecka, gdy zwracamy się do niego. Bardzo ważny jest uśmiech, ton głosu i codzienna czułość. A przy tym również stworzenie przestrzeni stymulującej rozwój. Mogą to być maty edukacyjne i dostosowane do wieku maluszka zabawki dźwiękowe, sensoryczne, a także wszystkie inne wspierające edukację.

Kiedy dziecko jest starsze, zadbaj o to, aby poznało własne „ja”  zacznij od pokazania maluchowi jego własnego odbicia w lustrze. Wypowiedz przy tym na głos jego imię, pokaż, że maluch odbity w lustrze to ta sama osoba. Dziecko z początku będzie zdezorientowane, ale z czasem oswoi się, zainteresuje, aż w końcu uzna, że ma wpływ na to, co widzi i zacznie robić miny do swojego odbicia. To możliwe dzięki gimnastyce umysłu, jaką musi wykonać, aby skojarzyć obraz, który widzi. Nawet jeśli twoje dziecko nie posługuje się jeszcze mową, ty mów do niego, opowiadaj o tym, co robicie, gdzie idziecie, co się dzieje za oknem, czytaj mu książeczki. Im więcej mówisz do dziecka, tym szybciej uruchomi on własną mowę, a jego słownik wyrazów będzie znacznie się wzbogacał. Zwróć uwagę na wybór zabaw z dzieckiem. Jeśli chcesz wspomóc jego rozwój, świetne są takie zabawy, dzięki którym można się ruszać i śpiewać albo wydawać różne odgłosy, dostępne w przyrodzie. Tutaj też dobór zabaw warunkowany jest wiekiem dziecka. Starsze dzieci chętnie uczestniczą jako mali pomocnicy w codziennych czynnościach, to dla nich forma aktywności bardzo atrakcyjna. I chociaż obawiasz się, że dziecko opóźni przygotowywanie na przykład obiadu albo przysporzy ci więcej sprzątania, pozwól mu czasem sobie pomóc, to także element wspomagający rozwój.

Ile dzieci, tyle metod wspomagania naturalnego rozwoju. To od rodzica zależy, co uzna za istotne w rozwoju swojego dziecka. Uważna obserwacja własnego dziecka pomoże we właściwej ocenie, na co w danym momencie warto zwrócić uwagę.

Grając w gry logiczne i planszowe z dzieckiem, wspólnie układając puzzle czy inne układanki, przyczyniamy się do wyrobienia w umyśle dziecka umiejętności logicznego myślenia. Pracujemy nad cierpliwością, spostrzegawczością, a przy tym miło spędzamy z nim czas.

Rodzice powinni mądrze bawić się, uczyć i wychowywać swoje dzieci, czego można dokonać poprzez właściwy dobór literatury, gier i zabawek. Nie powinniśmy pozwolić, aby dziecko całymi dniami siedziało wpatrzone w telewizor i bajki, albo w ekran komputera. Bądźmy towarzyszem jego rozwoju i okażmy wyrozumiałość dla pojawiających się czasami słabości.

Opracowała : Mariola Dąbrowska

 

 

Jak tworzyć własne książki dobrze się przy tym bawiąc?

 

W jednym z naszych artykułów pochyliliśmy się nad pozytywnym wpływem czytania dzieciom. Książka i aktywność manualna to duet, który bardzo sprzyja rozwojowi dziecka. Zabawy z książka pozwalają nie tylko pobudzić kreatywność, ćwiczyć motorykę i zdolność koncentracji, ale też zainteresować lekturą, ożywić świat literacki. Sprawiają, że dziecko czuje się małym artystą, który ma moc sprawczą i daje wyraz swojej inwencji, co jest bardzo ważne szczególnie w wieku przedszkolnym.

Jak zainteresować książką, aby stała się atrakcyjniejsza od telefonu? Czy można wspólnie
|z dzieckiem bawić się z książką? Na te pytania nie ma jednej konkretnej i prostej odpowiedzi. Zabawa w projektowanie książek może być jedną z form zabaw z książką i może być realizowana na mnóstwo sposobów. Sprzyja zarówno wspólnej, jak i samodzielnej aktywności. Własna książeczka może mieć tradycyjną formę lub zupełnie nietypową, nieszablonową. Potrzebna jest tylko wyobraźnia dziecka i trochę chęci dorosłego. Postaram się przedstawić kilka inspiracji, które mogą służyć nauce, zabawie, rozwiązywaniu konkretnych zadań, rozwijaniu pasji, poszerzaniu wiedzy z konkretnej dziedziny i stać się przerywnikiem od telefonu. Początki tworzenia własnych książeczek mogą być trudne, ale warto być wytrwałym w swoich działaniach. Warto na początek oglądać rożne książeczki np. odwiedzić bibliotekę, aby pokazać dziecku ich różnorodność. Zapytać czy dziecko chce stworzyć taką książeczkę.

Do stworzenia samodzielnej książki są potrzebne kartki papieru, które mogą być połączone zszywaczem lub przewiązane wstążką po wcześniejszym użyciu dziurkacza. (Za zgodą dziecka można wykorzystać zeszyty czyste). Stopień trudności książeczek zależy od wieku dziecka,
a tematyka może być różnorodna np.

Jeden temat – rożne obrazki

Zadanie polega na wykonaniu książeczki obrazującej wybrany temat np. pory roku, zwierzęta, zabawki, rodzina. Przeciwieństwa (np. duży mały). Dodatkowo można wprowadzić podpisy wykorzystując umiejętności dziecka lub wkleić gotowe. Sposób wykonania ilustracji – dowolny (tj. m.in. kredki, flamastry – zwykle to co jest pod ręką)

Na jaką literę...?

W takiej książce mogą znajdować się obrazki wykonane przez dziecko na konkretną literę. Oprócz pisania i rysowania można także wycinać litery z gazet czy ulotek. Można wyklejać kontury liter różną fakturą np. L - wyklejamy liśćmi, W – wstążką, P – plasteliną, B – bibułą itp.

Na podobnej zasadzie można tworzyć książeczki do matematyki. Wpisując cyfrę i ozdabiając ja, można liczyć pary czy narysowane przedmioty. Dobrym punktem wyjścia są sytuacje codziennie np. zakupy (np. policzenie i posegregowanie warzyw i owoców.), albo zabawa na placu zabaw (np. policzenie dzieci bawiących się nim).

Historia obrazkowa

Wykonanie książki polega na wymyśleniu historyjki za pomocą obrazków. W ten sposób dziecko nie tylko rozwija wyobraźnię i umiejętności plastyczne/manualne, ale ćwiczy też operowanie związkami przyczynowo-skutkowymi.

Książka pełna skojarzeń

Taki rodzaj książki może powstać na bazie skojarzeń. Mogą znaleźć się tutaj ilustracje, wycinki
z gazet dotyczące różnych tematów np. wybranego kraju, miasta, skojarzenia odnoszące się do krajobrazu (tj. gór, morza) czy konkretnych zainteresowań, (tj. sportu, motoryzacji, bohaterów ulubionych bajek) wspomnień z wakacji, wyjazdu z rodziną. Dodatkowo mogą pojawić się tam elementy pocztówki, wycięte i naklejone kształty z rożnych tkanin, przedmioty np. muszelki, kamyki.

Jakie to emocje?

Zabawa polega na stworzeniu książki emocji. Jedna z osób rysuje jak wyobraża sobie daną emocje, druga zgaduje co to jest. Dodatkowo można pokazywać wybrane emocje co sprzyja lepszemu ich rozpoznawaniu.

Książka pełna ciepła

Warto zachęcać dzieci do wywoływania skojarzeń i tworzenia książeczek o ważnych uczuciach. Czym przejawia się miłość w codziennych sytuacjach? Co to jest dom? Kim jest przyjaciel? Co to jest i na czym polega dobroć? Ważne, by odnosić się do indywidualnych wspomnień i przykładów, dzięki czemu praca zyska osobisty wymiar.

Chowanie i szukanie

Dziecko tworzy książeczkę wypełnioną obrazkami. Czytelnik ma za zadanie odszukać na ilustracjach schowany przedmiot, roślinę zwierzę, policzyć ukryte myszki.

Dzieci mogą także tworzyć rożnego rodzaju przewodniki, książki kucharskie lub albumy np. podróżnicze czy przyrodnicze z wykorzystaniem materiałów naturalnych.

Literatura: (Szukasz inspiracji zajrzyj)

• K. Klimek-Michno, Zabawy z książką w przedszkolu, w domu i w szkole, Kraków 2018.

• M. Koziel-Nowak, Rok na wsi, Warszawa 2017.

• R. S. Berner, Lato na ulicy Czereśniowej, Warszawa 2012.

• M. Strzałkowska, Gdzie jest baranek? Warszawa 2009.

• W. Drabik, Szukaj Tofika, Kraków 2015.

• D. Gellener Myszka Warszawa 2016.

• L. Schneider, Mądra mysz. Zuzia idzie do przedszkola, Poznań 2008.

 

Opracowała:

Urszula Zaręba

Okres wakacyjny to szczególny czas dla całej rodziny. Właśnie w lipcu i sierpniu wielu z nas wyjeżdża na urlop, a dzieci  spędzają wakacje nad wodą, w górach, czy na koloniach. W wolnym, beztroskim  czasie nie możecie jednak zapominać o zasadach bezpieczeństwa.

Wakacje nad morzem: Nad wodą najbezpieczniej jest spędzać czas na plaży strzeżonej. Plaża strzeżona to taka, gdzie bezpieczeństwa pilnuje ratownik. Na takiej plaży zawsze powiewa flaga – biała lub czerwona. Biała flaga oznacza, że można się kąpać a flaga czerwona oznacza zakaz kąpieli, z powodu złych warunków, np. sztormu. Pamiętajcie, by wybierając się na plażę zabrać ze sobą czapkę, wodę do picia i krem z filtrem. 

 

Wakacje w górach:  W górach można poruszać się tylko wyznaczonymi do spacerów i wspinaczek szlakami. Pamiętajcie, że na górską wycieczkę nie można wybierać się podczas burzy. Należy też pamiętać o wygodnych butach, czapce na głowę w razie upału i pelerynie przeciwdeszczowej. I bardzo ważne -  nie można zapomnieć o wodzie do picia  i jedzeniu, gdyż na górskim szlaku nie zawsze spotkamy po drodze schronisko. Schronisko to takie miejsce, gdzie można odpocząć, coś zjeść a nawet przenocować.

 

Zachęcam wszystkich do obejrzenia ciekawego filmiku dla dzieci oraz zapoznaniu się z plakatami dotyczących bezpiecznych wakacji :

https://www.youtube.com/watch?v=YZOw6JvT5Ug&feature=emb_logo

                                                                                       Aleksandra Korytkowska

 

 

 

Huggy Wuggy (czyt. Hagi Łagi) uroczy stworek

czy bestia w ciele pluszaka?

 

Kim jest Huggy Wuggy dowiedziałam się od dzieci, które chętnie opowiadały mi oraz rówieśnikom czym jest ten stworek. Taki niebieski stworek, lubi się przytulać, fajny jest...Postanowiłam, że sama sprawdzę czym jest Huggy Wuggy.......opisy, które przeczytałam w internecie bardzo mnie zaniepokoiły.

Ta maskotka stała się hitem wśród coraz młodszych dzieci. Chociaż dzieci nie zdają sobie sprawy, dlaczego ich zabawka wygląda w ten sposób i skąd się wzięła, to jednak rodzice i pedagodzy powinni o tym wiedzieć.

Huggy Wuggy to niebieski stwór z wielką czerwoną paszczą i zakrwawionymi kłami z bijącej rekordy popularności gry komputerowej Poppy Playtime z gatunku surviwal horror. Gracz wciela się w niej w byłego pracownika firmy, który dziesięć lat po tajemniczym zniknięciu personelu odwiedza opuszczoną fabrykę zabawek, by sprawdzić, gdzie podziali się pracownicy. Spotyka tam rożne stwory w tym krwiożerczą bestię Huggy Wuggy. Wróg przytula, by zabić – do czego używa swoich groźnych, ostrych kłów. Chociaż gra przeznaczona jest dla osób powyżej 16 roku życia., to dzieci i nastolatkowie dobrze znają tę fikcyjna postać. Drastyczne filmiki są zamieszczane m.in. na YouTubie czy Tikoku w postaci animacji i są dostępne dla każdego.

Fragment z gry.

https://www.youtube.com/watch?v=9_G0AzNAxr8

Wiek przedszkolny dla dzieci to bardzo wrażliwy czas. Rozwija się nie tylko układ kostny, ale także nerwowy. Dziecko zaczyna rozumieć swoje emocje, kształtuje się wrażliwość, empatia. Postępuje nauka norm i zasad społecznych. Często dzieci jeszcze mają problem z rozróżnianiem fikcji od świata realnego. Miejmy także na uwadze fakt, iż dzieci uczą się (zdobywają nowe umiejętności), poprzez naśladowanie i eksperymentowanie. Dostarczanie wielu bodźców promujących agresywne i brutalne zachowania mogą zaburzać prawidłowy rozwój emocjonalny. Treści te mogą wywoływać senne koszmary i lęki. W przyszłości mogą wywołać zaburzenia psychiczne czy seksualne.

Kontrolujmy treści, które docierają do naszych dzieci. Pozwólmy im się prawidłowo rozwijać. Nie niszczmy ich świata. Chrońmy je przed tym przed czym chronić możemy, dopóki nie będą w stanie ochronić się sami. Uczmy dzieci mądrego korzystania z wysokich technologii i wykorzystywania do pożytecznych celów.

Opracowała:

Urszula Zaręba

Źródła:

 

1. https://www.youtube.com/watch?v=9_G0AzNAxr8

2. https://www.facebook.com/PrzystanElfowZabki/posts/5022073864512534

2. https://kobieta.interia.pl/zycie-i-styl/news-nowa-zabawa-w-zabijanie-nie-pozwol-dziecku-na-gre-w-huggy-wu,nId,6019645?fbclid=IwAR1nFtpL9_Ar3_xytmF8OKIjS01pyUZ4gcdLVToJmpq7pm0qW07SwfkW7kQ

3. https://www.ofeminin.pl/dziecko/mam-dziecko/przytula-by-zabijac-przed-ta-zabawka-ostrzegaja-przedszkola/tlv3kfc?utm_source=facebook_extra&utm_medium=social&utm_campaign=Facebook_vertical&utm_term=autor_1&fbclid=IwAR0V2E2YWLAuziuLYkAAjN7eEfacYYW4fc8TZQRtnRrPKDeew7tuiV26vCI

4. https://dziennikbaltycki.pl/huggy-wuggy-to-nowy-hit-wsrod-dzieci-psychologowie-nie-kupujcie-tego-dzieciom-to-esencja-czystego-zla/ar/c1-16354383

5. https://www.eurogamer.pl/dzieci-wariuja-na-punkcie-morderczego-pluszaka-z-gry-horroru-przedszkola-ostrzegaja-rodzicow

6. https://gloswielkopolski.pl/upiorny-pluszak-huggy-wuggy-poluje-na-przedszkolakow-i-trafia-na-torty/ar/c5-16350997

 

 

 

 

 

 

 

 

            Rozwijanie sprawności manualnej u dzieci

                           Opracowała Monika Zaręba

Co to jest sprawność manualna? Najogólniej można powiedzieć, że jest to sprawność ruchowa rąk dotycząca czynności takich jak pisanie, rysowanie, wycinanie, wiązanie, zapinanie itp. W miarę rozwoju dziecka jego sprawność manualna wzrasta. Ruchy stają się szybsze, dokładniejsze, bardziej precyzyjne.

PAMIĘTAJMY!!!

Na rozwój manualny wpływa ogólny rozwój fizyczny dziecka. Nie zabraniajmy, więc mu biegania, wspinania się, czołgania, czy jazdy rowerkiem, na hulajnodze. Motorykę trzeba rozwijać. Rozwój motoryki jest bardzo istotny dla prawidłowej sprawności fizycznej, a także ogólnego funkcjonowania dziecka. Jeśli przebiega bez zakłóceń jest doskonalą podstawą do nauki pisania i czytania, koncentracji, orientacji przestrzennej, koordynacji wzrokowo-ruchowej. Motoryka nie jest nam dana z urodzeniem. Musimy ją rozwijać i usprawniać poprzez nieustanny, swobodny ruch i działania sterowane, dzięki którym poprawia się sprawność ruchowa ciała. Aby prawidłowo stymulować rozwój ruchowy dziecka należy pamiętać, że priorytetem jest motoryka duża, czyli rozwijanie ogólnej sprawności ruchowej, dopiero później należy przejść do rozwoju motoryki małej. Należy więc pamiętać, że aby dziecko mogło poprawnie wykonywać złożone ruchy motoryki małej (rysowanie, pisanie), powinno najpierw dobrze opanować proste ruchy z zakresu motoryki dużej (wszechstronna aktywność ruchowa)!

Bardzo ważnym elementem w nabieraniu płynności ruchów jest samoobsługa dziecka: wiązanie butów, zapinanie guzików. Budowanie, lepienie, majsterkowanie, wycinanie to również baza do usprawniania precyzji rąk. Głównym celem ćwiczeń sprawności manualnej jest usprawnianie motoryki rąk tzn. płynności, elastyczności i precyzji ruchów zwłaszcza mięśni dłoni, palców i nadgarstka, rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej niezbędnej przy nauce pisania, kształcenie systematyczności i wytrwałości w pracy. Tylko poprzez systematyczne, stopniowe i przemienne wykonywanie szeregu ćwiczeń, dziecko osiąga taki poziom sprawności manualnej, który pozwala mu dobrze funkcjonować. Przy obniżeniu sprawności manualnej obserwuje się: późne nabywanie umiejętności związanych z samoobsługą (ubierania się, zapinania guzików, wiązania sznurowadeł), trudności w posługiwaniu się nożyczkami i obniżoną sprawność grafomotoryczną.

!!! UWAGA RODZICE !!!

Nie każde dziecko lubi rysować, kolorować, kreślić szlaczki czy znaki litero-podobne… Zanim przystąpimy więc do zadań typowo związanych z pismem, warto zastosować ćwiczenia ruchowe i zabawy, które pomogą dziecku rozładować zbyt duże napięcie mięśni i będą dobrą rozgrzewką przed zadaniami typu kartka-ołówek.

Ćwiczenia usprawniające manualnie

1. Zabawy konstrukcyjne, układanie i rzucanie

• z koralików, klocków (dużych, małych): mebli, pojazdów, drzew, budowli, figur

• z patyczków: płotów, drabin, domów

• z tasiemki: figur geometrycznych

• z elementów mozaiki geometrycznej: postaci ludzi i zwierząt

• z różnorodnych materiałów i elementów układanie scenek: z liści, owoców, kory

• przybijanie według wzoru

• układanki magnetyczne

• rzucanie i łapanie piłek różnej wielkości, wykonanych z różnych materiałów

• rzucanie do celu piłek różnej wielkości, obręczy, woreczków

2. Lepienie

• zachęcanie do zabaw plasteliną, ciastoliną, masą solną, gliną

• wałkowanie cienkich wałków i obwodzenie nimi narysowanych przedmiotów, figur

• układanie z wałeczków plasteliny różnych kształtów

• lepienie z plasteliny różnych form przestrzennych

• ozdabianie tekturowych talerzyków elementami z plasteliny

• ugniatanie plasteliny i zapełnianie nią powierzchni narysowanych figur geometrycznych

 

3. Wycinanie

• cięcie papieru

• cięcie papieru wzdłuż narysowanej linii prostej

• cięcie bez narysowanej linii – na zasadzie linii równoległej do brzegu papieru

• cięcie pasków papieru jednakowej szerokości (płoty, drabinki)

• cięcie wzdłuż linii falującej

• wycinanie figur: kwadratów, prostokątów, trójkątów

• wycinanie dużych i małych kół

• wycinanie po śladzie

• rozcinanie na części obrazków do składania

4. Malowanie

• malowanie jednocześnie obydwiema rękami na dużym arkuszu papieru, przypiętym w pionie lub położonym w  poziomie

• malowanie palcem na całej powierzchni kartki różnokolorowych linii poziomych i pionowych

• malowanie pędzlem linii prostych, splatanych nici, kłębuszków

• zamalowywanie pól między liniami poziomymi

• malowanie krótkich pionowych kresek, linii falujących, linii spiralnych, kółek w kółkach od największego do najmniejszego

• zamalowywanie farbami, flamastrami powierzchni konturów

• malowanie wspólnie z rodzicem na dużym arkuszu papieru planu miasta z ulicami po których będą mogły jeździć samochody zabawki

 

Rozwijanie sprawności manualnej to także rysowanie, wyszywanie czy rozmaite ćwiczenia graficzne.

5. Rysowanie

• wodzenie palcem po wzorze pod kontrolą wzroku

• rysowanie grubymi flamastrami, kredkami na dużych powierzchniach zawieszonych w pozycji pionowej

• kolorowanie obrazka

6. Wydzieranie i stemplowanie

• wykorzystywanie materiałów o różnej strukturze i różnym stopniu trudności rwania

• zachęcanie do podejmowania prób rwania materiału na części (duże, małe)

• wydzierania łatwych kształtów: piłki, baloniki, domki, namioty

• stemplowanie gotowymi stemplami połączone z malowaniem

• tworzenie obrazków z odciskanych stempli na całej powierzchni kartki

• stemplowanie różnymi przedmiotami, pozostawiającymi ślady (np. korki, nakrętki,

warzywa)

7. Wyszywanie

• wyszywanie na tekturze, wyszywanki bez igły

• chwytanie drobnych przedmiotów – zbieranie klocków, koralików

• nawlekanie dużych (następnie coraz mniejszych) korali, makaronu, guzików na sznurek, drut

• układanie klocków w jednej linii ( tworzenie prostych układów rytmicznych)

• przypinanie klamerek do tektury

• zbieranie i wrzucanie drobnych elementów do pojemników

• piętrzenie i segregowanie klocków, zabawek

• ugniatanie obiema rękami, jedną ręką – raz lewą raz prawą kul z papieru, bibuły

• składanie papieru

8. Ćwiczenia graficzne

• wyrabianie precyzji w czasie rysowania po śladzie, według wzoru, samodzielnie linii: poziomych, pionowych, ukośnych, kolistych, falistych, łamanych, kształtów prostych i złożonych

• łączenie liniami zaznaczonych punktów

• obrysowanie dłoni i stóp- przy użyciu narzędzia np. kredy lub ołówka, obrysowywanie przedmiotów

• rysowanie według gotowych szablonów- czyli wzdłuż ścianek otworów gotowych plastikowych szablonów

• kopiowanie przez kalkę techniczną

• rysowanie szlaczków i kształtów literopodobnych po śladzie, według wzoru, samodzielnie

Do wykonywania ćwiczeń graficznych warto podsuwać dziecku rozmaite narzędzia wymagające zróżnicowania siły nacisku: lekkiego (kreda, węgiel rysunkowy, pędzelki, cienkie mazaki) i silnego (kredki woskowe, gruby mazak, ołówek, kredki). Niezbędne jest, aby Rodzice zwracali uwagę na prawidłowy chwyt narzędzi pisarskich oraz  sposób i kierunek kreślenia: linii pionowych: z góry na dół, linii poziomych: od lewej do prawej.

Warto pamiętać, by nie wyręczać dziecka w wykonywaniu rozmaitych czynności i jak najczęściej chwalić.

Uwaga Rodzice!

Nie wyręczajcie ciągle dziecka, nie pospieszajcie, dajcie czas na zrobienie danej czynności, nie podsuwajcie mu bezustannie gotowych rozwiązań i podpowiedzi. Starajcie się dać dziecku możliwość wykonania pewnych zadań, pełnienia ról i przeżywania z tego powodu satysfakcji. Chwalcie dziecko, nagradzajcie je słownie. Pozwólcie mu się ubrudzić, doświadczać, nie bójcie się dać w rękę igły czy innych narzędzi (oczywiście pod nadzorem), bądźcie przy nich i bądźcie towarzyszami ich zabaw !!!

 

„Pomóż mi zrobić to samemu”. Niech to hasło Marii Montesorii przyświeca Wam każdego dnia ! Dużo cierpliwości życzę każdemu z Was !!

 

LITERATURA:

1. Bogdanowicz M., Przygotowanie do nauki pisania, ćwiczenia grafomotoryczne wg Hany Tymichowej, Harmonia, Gdańsk 2015.

2. Dmochowska M., Zanim dziecko zacznie pisać, WSiP, Warszawa 1991.

3. Gruszczyk-Kolczyńska E. i Zielińska E., Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków. Książka dla rodziców, terapeutów i nauczycieli przedszkola, WSiP, Warszawa 2004.

4. Ratajek A., Niska sprawność grafomotoryczna problemem całego życia, w Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne, 2011, t. 20.

5. Sąsiadek K., Zabawy paluszkowe, Media Rodzina, Poznań 2005.

 

 

ROZWÓJ DZIECKA 6- LETNIEGO - umiejętności, sprawności, cechy charakterystyczne - Iwona Marcinkowska

 

Charakterystyka

 

Szósty rok życia kończy średnie dzieciństwo (wiek przedszkolny) a rozpoczyna późne (młodszy wiek szkolny). Sześciolatek przekształca dotychczasową aktywność z głównie spontanicznej i zdominowanej przez zabawę, w system działań sterowanych przez stałe zadania, obowiązki i normy społeczne. Rozwój i integracja funkcji psychicznych umożliwia dostosowanie się do nowych sytuacji, zadań i wymagań. 

         Okres ten niesie ze sobą wiele nowych zadań rozwojowych, które dziecko musi zrealizować, a do najważniejszych niewątpliwie należy przygotowanie do obowiązku szkolnego. Dlatego też czas poświęcony sześciolatkowi jest czasem zaoszczędzonym w przyszłości na wizyty u specjalistów.

CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU DZIECKA 6-LETNIEGO

ROZWÓJ SOMATYCZNY I AKTYWNOŚĆ RUCHOWA

1.Rozwój fizyczny:

Pod koniec okresu średniego dzieciństwa dziecku zaczynają wypadać zęby mleczne. Zmiany dotyczące wzrostu i wagi ciała nie są już tak intensywne jak w poprzednim okresie. W 6 roku życia dziecko osiąga wzrost: dziewczynki - 116,1 cm, chłopcy - 117,8 cm; oraz masę ciała: dziewczynki - 20,9 kg, chłopcy - 21,8 kg. Sylwetka dziecka sześcioletniego staje się bardziej proporcjonalna.

Wzmacnia się kościec i muskulatura, ustalają się naturalne krzywizny kręgosłupa, wzrasta sprawność narządów wewnętrznych – np. płuca wykonują ok. 23 oddechów na minutę (u dorosłego – 16). Rozwija się układ nerwowy, zwiększa się masa mózgu – w tym wieku najszybciej rosną płaty czołowe, wpływające na funkcje kory oraz czynności orientacyjne. Przewód pokarmowy jest w pełni sprawny, choć apetyt może być zmienny. W diecie ważne są takie składniki, jak: białko, sole mineralne i witaminy. Dziecko w tym wieku zaczyna tracić mleczne zęby i pojawiają się pierwsze zęby stałe.

Wydłużają się nogi, tułów uzyskuje kształt trójkąta zwróconego podstawą ku górze, zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej, dziecko smukleje.

Rozwój narządów wewnętrznych w tym okresie polega zarówno na rozwoju samych narządów, jak i synchronizacji między ich wielkością i masą ciała. Serce i płuca pracują wydajniej, im starsze dziecko, tym mniejsza liczba oddechów na minutę (u sześciolatka - 23).

2.Rozwój motoryczny: 

Ruchy dziecka stają się coraz bardziej skoordynowane, celowe, dokładniejsze i szybsze, zmniejsza się napięcie mięśniowe. Wzrasta umiejętność utrzymania równowagi. Następuje rozwój umiejętności posługiwania się narzędziami i przedmiotami codziennego użytku (podczas jedzenia, ubierania się, mycia). Poprawia się nie tylko czynność poruszania czy biegania, ale także wykonywania precyzyjnych działań – rzucanie, chwytanie, nawlekanie korali, wiązanie sznurowadeł. Dziecko staje się bardziej samodzielne.

Wiek od 4 - 8 lat nazywany jest "złotym wiekiem motoryczności". Dzięki dojrzewaniu ośrodkowego układu nerwowego następuje doskonalenie ruchów, i to nie tylko prostych ale i złożonych. Sześcioletnie dziecko wykonuje swobodne naturalne ruchy jak chód, bieg, skok; opanowuje kombinacje czynności ruchowych takich jak bieg i skok, bieg i kopnięcie piłki, chwyt i rzut piłka. Zwykle opanowuje kilka czynności ruchowych jednocześnie. Uczy się jeździć na łyżwach, rolkach, rowerze, tańczyć, pływać, wspinać na drzewa. Duża potrzeba ruchu zwana także "głodem ruchu", powoduje że dziecko jest bardzo ruchliwe. Dziecko w tym wieku zwraca coraz częściej uwagę na efekt własnych działań i przeżywa radość z osiągnięć ruchowych. Sukcesy zaś skłaniają do wielokrotnego powtarzania czynności sprawiającej przyjemność, co sprzyja uczeniu się ruchów. Ważną rolę odgrywają wzorce z otoczenia dziecka.

Kulturowe uwarunkowania wzmacniają także zaznaczające się w tym okresie zróżnicowanie ruchów związane z płcią. Chłopcy uzyskują lepsze niż dziewczynki wyniki w czynnościach, które wymagają większej energii i siły (bieganie, skakanie w dal, rzucanie piłką, kopanie). Dziewczynki zaś przewyższają chłopców w sprawnościach motorycznych, które wymagają większej równowagi i rytmiczności (np. skakanie na skakance) oraz precyzji (rysowanie i pisanie).

Rozwija się harmonia, płynność i rytmiczność ruchów oraz siła. Sześciolatek jest samodzielny przy ubieraniu i rozbieraniu, załatwianiu potrzeb fizjologicznych, jedzeniu, wiązaniu sznurowadeł, czy zapinanie guzików. Należy jednak zaznaczyć iż dorośli mają umożliwiać im ćwiczenie, a nie wyręczać przy każdej okazji. Przy rysowaniu stosuje schematy przedmiotów i człowieka oraz potrafi skomponować rysunek przedstawiający wiele obiektów (B. Harwas-Napierała, 2003). 

PROCESY POZNAWCZE

Dziecko w tym wieku jest w stanie śledzić wzrokiem poruszającą się piłkę i chwytać ją. Potrafią rozpoznawać kilka kształtów geometrycznych i kilka liter alfabetu. Potrafią także wyodrębnić przedmiot uwikłany w nową konfigurację i rozpoznać go na podstawie analizy jego kształtu.

Różnicuje litery, chociaż niektóre sprawiają im trudności szczególnie te do siebie podobne, np. E, F, M, W; oraz litery będące zwierciadlanymi odbiciami innych, np. p, g, d, b. Wiele dzieci w tym okresie pisze je w lustrzanym odbiciu. Dopiero aktywne uczenie się czytania pomaga dzieciom zaobserwować różnicujące cechy każdej litery.

Większość dzieci 6-cio letnich kopiuje kwadrat i przerysowuje trójkąt. Sześciolatek rozpoznaje i różnicuje prawidłowo kształty konkretnych przedmiotów, figur geometrycznych pojedynczych i złożone z nich całości. Trudności mogą pojawić się w zadaniach które wymagają wyższego poziomu analizy i syntezy wzrokowej np. z materiałem abstrakcyjnym, jakim są litery i wyrazy, a także odpowiadające im dzwięki głoski i słowa. Są one wynikiem braku doświadczeń w zakresie operowania symbolami.

Wzrasta zdolność rozróżniania barw i odcieni barwnych. Dzieci opanowują nazwy kolorów i poprawnie stosują je w odniesieniu do barw podstawowych. Umiejętność identyfikowania, słuchowego rozróżniania dźwięków mowy (fonemów) i słów dzięki dostrzeganiu cech odróżniających jedną głoskę od drugiej (np. bar - bal) przy jednoczesnym utożsamianiu różnych wymówień i cech głoski (np. szeptem - głośno, niskim - wysokim głosem) zwana jest słuchem fonematycznym. Stanowi on podstawę opanowania umiejętności czytania i pisania. Łatwe do wymawiania są dla dziecka słowa złożone z występujących zamiennie po sobie spółgłosek i samogłosek (tata, dom, Agata). Do 6 roku życia dziecku może sprawiać trudność wymawianie wyrazów zawierających dwie spółgłoski występujące po, co prowadzi często do opuszczania jednej z nich (np. trawa - tawa). Dopiero dzieci w 6 roku życia zaczynają coraz lepiej wymawiać słowa zawierające zbitki trzech spółgłosek (np. zgrzyt).

W 6 roku życia większość dzieci rozpoczyna proces nauki czytania i pisania. Do opanowania tej sztuki służą pewne zdolności percepcyjne. Ich rozwijaniu służą rozmaite zabawy wymagające wizualnego różnicowania obiektów (np. według kształtu, wielkości i koloru), co stanowi do różnicowania liter i słów (B. Harwas-Napierała, 2003).

3.Percepcja wzrokowa: 

Jest to zdolność rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz umiejętność interpretowania tych bodźców poprzez powiązanie ich z wcześniejszym doświadczeniem (za B. J. Wadsworth, 1998). Pod koniec wieku przedszkolnego (6 - 7 rok życia) reprodukowane są wzory, których odtworzenie wymaga wykrywania i ustalania wzajemnych związków między figurami. U dzieci 6 - 7 letnich ruchy oczu kopiują i modelują formę przedmiotów i ich rozmiary. W tym czasie fiksacje, czyli fazy, w których oko jest nieruchome ulegają znacznej redukcji. Dopiero w starszym wieku przedszkolnym zanika tendencja do manipulowania na rzecz wnikliwego oglądu wzrokowego. Świadczy to o tym że dzieci wkraczają w stadium właściwej, tj. analitycznej percepcji wzrokowej.

Prawidłowa percepcja liter wymaga dokładnego spostrzegania i różnicowania kształtów, ale też rejestracji położenia przestrzennego liter wobec siebie oraz usytuowania elementów wewnątrz liter. Te umiejętności kształtują się wraz z rozwojem dzieci - gdy uczą się odróżniać przedmioty oraz rejestrować ich położenie i przemieszczanie w przestrzeni. Już w wieku przedszkolnym dzieci potrafią wyróżniać cechy przestrzenne i uświadamiać je sobie jako odrębne cechy przedmiotów.

Początkowo orientacja przestrzenna jest ściśle związana z własnym ciałem, określaniem świadomym stron ciała, a potem dopiero tę znajomość może dziecko przenieść na zewnątrz otoczenia ( M. Cackowska, 1984). Dziecko operuje odpowiednimi zwrotami określającymi kierunki przestrzenne m. in. z przodu, z tyłu, w górze, na dole, itd.

Rozwój percepcji wzrokowej stymulują bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. Do pierwszych zaliczamy warunki środowiskowe m. in.: rodziną grupę rówieśniczą, natomiast wewnętrzne bodźce to m. in.: stan zdrowia dziecka, czyli funkcjonowanie układu nerwowego, sprawność analizatora wzrokowego oraz receptora tj. oka.

4. Percepcja słuchowa: 

Utożsamiana jest często ze słuchem mównym, składa się z trzech rodzajów słuchu:

1. słuch fizyczny - w literaturze, zwany też fizjologicznym, pozwala na odbieranie wrażeń słuchowych w ogóle;
2. słuch muzyczny - czyli zdolność rozpoznawania jakości dźwięków, ich wysokości, zgodności i niezgodności;
3. słuch fonematyczny - od fonem - oznacza psychiczny odpowiednik głoski jako elementu języka, umożliwia rozróżniać dzwięki artykulacyjne w mowie (J. Malendowicz, 1978).

W nauce pisania i czytania ważną rolę odgrywa słuch fonematyczny przy poznawaniu dźwięków, których brzmienie odpowiada odpowiednim literom. Gdy jest dobrze rozwinięty słuch fonematyczny to wtedy możemy mówić o rozwoju operacji świadomej analizy i syntezy słuchowej. Obejmują one następujące umiejętności:

-   wydzielanie zdań z wypowiedzi, wyrazów w zdaniach, a także sylab i głosek w wyrazach,

-   odróżnianie głosek o zbliżonych cechach,

-   syntezę głosek według wymaganej kolejności,

-   przyporządkowanie znaczeń słowom i zdaniom (M. Cackowska, 1984).

5. Rozwój poznawczy:

Dziecko 6-letnie jest radosne, aktywne i ciekawe świata. Procesy poznawcze takie, jak uwaga i myślenie związane są raczej z działaniem i mają charakter impulsywny.

      

• Uwaga i spostrzeganie – widoczna jest większa dowolność, celowość, łatwiej skupić się na czymś proponowanym, choć dziecko nadal reaguje na bodźce zewnętrzne. Na kształtowanie uwagi dowolnej wpływają stawiane przez dorosłych zadania, gry wymagające przyswojenia zasad. Wraz z rozwojem uwagi, wzrasta również dokładność i celowość spostrzeżeń. Narządy zmysłów są już ukształtowane, ale rozwijają się analizatory wzrokowe, słuchowe, dotykowe i kinestetyczne.

• Wyobraźnia – spostrzeżenia zostają zapamiętane, co umożliwia tworzenie wyobrażeń. Zdobywanie wielozmysłowych doświadczeń, a także przeżycia emocjonalne pobudzają wyobraźnię, która jest ważnym czynnikiem w rozwoju myślenia, uczuciowości i kreatywności.

• Pamięć – polega na gromadzeniu doświadczeń zmysłowych, w tym wieku opiera się głównie na działaniu konkretno – obrazowym, a więc obejmuje spostrzeżenia i wyobrażenia, które muszą być właściwie rozpoznane, aby mogły być później przypomniane i wykorzystane. Natomiast wraz z rozwojem mowy i myślenia, rozwija się pamięć słowna. Poszerza się także pojemność pamięci. Pamięć dowolną rozwijają gry wymagające zapamiętania zasad, a także uczenie się wierszy i piosenek. 

  Zdolności pamięciowe dzieci w tym okresie znacznie się zmieniają. Zmiany te dotyczą: wzrostu pojemności pamięci, powiększania się wiedzy o przedmiotach, które próbuje się zapamiętać, pojawienia się skutecznych strategii zapamiętywania, pojawiania się zdolności do myślenia o własnych procesach pamięciowych. Pod koniec wieku przedszkolnego obserwuje się u dzieci początki pamięci dowolnej. Pojawia się chęć przypominania sobie czegoś w toku konkretnych działań, zamiar zapamiętania i wyuczenia się na pamięć. W wieku przedszkolnym rozwijają się pamięć świeża, inaczej bezpośrednia i pamięć trwała, dzięki której kształtują się doświadczenia dzieci. W tym okresie życia dzieci nie mają wyćwiczonej i w pełni wykształconej pamięci słowno logicznej. Mogą zapamiętać wiersz, piosenkę mechanicznie lub z pomocą materiału obrazowego oraz czynności ruchowych i manipulacyjnych, ale nie potrafią ująć stosunków logicznych między treściami tekstu.

  Trwałość pamięci, wierność, pojemność i gotowość kształtują się między 3 a 7 rokiem życia i później w wieku szkolnym.

  Pojemność pamięci - większość dzieci w 6 roku życia jest zdolna do odtworzenia szeregu złożonego z 6 cyfr. Zmiana pojemności dziecięcej pamięci wiąże się z szybszym zachodzeniem operacji umysłowych, oraz dojrzewaniem mózgu. Wzrost szybkości przebiegu procesów umysłowych u starszych dzieci sprawia, że mogą one wykonać w tym samym czasie więcej operacji poznawczych niż dzieci młodsze, a zatem ich efektywność intelektualna jest większa. Podane do zapamiętania informacje są lepiej zapamiętywane, jeśli mogą zostać powiązane z już posiadanymi (M. Przetacznik-Gierowska, 1992).

• Myślenie – wyróżniamy tutaj myślenie konkretne (oparte na spostrzeżeniach, zmysłowo – ruchowe, czynnościowe oraz oparte na wyobrażeniach, konkretno – obrazowe), a także abstrakcyjne (oparte na mowie). W wieku 6 lat myślenie przechodzi na poziom konkretno – wyobrażeniowy. Myśli dziecka mogą dotyczyć nie tylko tego, co dzieje się w danej chwili, ale także tego, co było lub ma nastąpić, o ile znalazło się to w jego obszarze doświadczeń. Zasób pojęciowy umożliwiający przechodzenie na poziom myślenia abstrakcyjnego zależny jest od indywidualnych predyspozycji oraz uwarunkowań środowiskowych. Dzieci uczą się pojęcia liczby, kształtu, wielkości, a także terminów odnoszących się do pojęć związanych z orientacją w czasie i przestrzeni. Dzieci w tym wieku są zdolne do wnioskowania, rzadziej uzasadniania. Pod wpływem działań, rozumowanie staje się bardziej logiczne, jeśli treść myślenia nie wykracza poza obszar wiedzy dziecka. 

  Podstawowymi czynnościami myślowymi dziecka są: porównywanie, szeregowanie, klasyfikowanie:

  - Szeregowanie: sześciolatek wykonuje już doskonalszą formę szeregowania zwaną szeregowaniem systematycznym. Jest ona dominującym sposobem rozwiązywania zadań wymagających grupowania elementów wg, uporządkowanych różnic między nimi.

  - Klasyfikowanie: polega na grupowaniu przedmiotów wg ich równoważników. Wykrywanie podobieństw między elementami zbioru jest czynnością umysłową trudniejszą od wynajdywania różnic.

  - Porównywanie obiektów prowadzi początkowo do wykrywania różnicujących je cech, do przeciwstawiania ich sobie. Proces ten rozpoczyna czynności szeregowania (M. Przetacznik- Gierowska, 1992).

• Mowa – jest żywa, naturalna, często niepoprawna gramatycznie i chaotyczna, wzbogacona o mimikę i gestykulację, modulacja głosu także nie jest jeszcze ukształtowana. Występuje mowa konkretno – obrazowa, ale wybiega poza aktualne działanie dziecka. Staje się bardziej komunikatywna i uspołeczniona. Dzieci w tym wieku chętnie mówią o sobie i najbliższym otoczeniu, ale rozwijają też umiejętność prowadzenia rozmów. Rozwija się zasób słów używanych (mowa czynna) oraz rozumianych przez dziecko (mowa bierna). Poszerza się umiejętność budowania zdań. 

  W wieku od 6 do 7 lat, dzieci posługują się już swobodnie mową potoczną, zależną i niezależną i porozumiewają się bez trudu z innymi ludźmi. Pod koniec wieku przedszkolnego mowa staje się mową kontekstową - ścisłą, wiązaną. Dzieci tworzą wypowiedzi zrozumiałe w swej strukturze językowej, we wzajemnych związkach między słowami.

  Rozwój mowy uzależniony jest między innymi od:

  -   prawidłowej budowy i funkcji aparatu artykulacyjnego i słuchowego oraz odpowiadających im struktur w korze mózgowej;

  -   warunków środowiskowo - wychowawczych;

  -   towarzyszących w rozwoju dziecka prawidłowych wzorców lub ich brak;

  -   wytwarzanie u dzieci potrzeby mówienia - atmosfera emocjonalna w środowisku rozwoju, prawidłowe związki uczuciowe z najbliższym otoczeniem dziecka.

  U dzieci sześcioletnich w przypadku zaburzeń wymowy (błędnego wymawiania określonych głosek s, z, sz, cz, dz, r,) konieczna jest porada specjalistyczna i ćwiczenia logopedyczne (M. Dunin- Wasowicz, 1977).

6.      Rozwój emocjonalny:

Ta sfera związana jest z własnymi uczuciami i potrzebami, ale także rozwija się zdolność dostrzegania uczuć i potrzeb drugiej osoby. Kształtuje się rozumienie norm, a także umiejętność reagowania i wyrażania własnych emocji. Zwiększa się rola bodźców słownych, a nie tylko konkretnych. Doświadczenia związane są z rozwojem życia społecznego – kontakt z rówieśnikami, dorosłymi, przyrodą, słuchanie bajek, piosenek, śpiew i taniec. W tym okresie rozwija się także uczucie strachu, na co wpływ ma wyobraźnia i sugestywność dzieci. 

Sześciolatek doskonale rozumie emocje własne i innych osób. Reguluje ekspresje własnych emocji. Umie mówić o przeżyciach. Potrafi ocenić przyczyny reakcji emocjonalnych oraz przewidzieć zachowania związane z wyrażanymi przez inne osoby emocjami. Nabywa procedur zaradczych, które pozwalają mu manipulować przeżyciami innych osób. Rozwijają się uczucia związane z samoocena (np. duma).

7. Rozwój społeczny: 

W wieku 6 lat dziecko funkcjonuje w rówieśniczej grupie w przedszkolu lub szkole, gdzie uczy się współżycia i współdziałania. Próbuje zrozumieć normy obowiązujące, a także stara się do nich dostosować. Zachowanie dziecka nadal związane jest z jego własnymi pobudkami, ale motywy działania stają się bardziej społeczne – rozumienie konsekwencji (nagroda, kara). W relacjach społecznych dochodzi też do konfliktów, podczas których dzieci uczą się rozwiązywania problemów. Potrafi już ocenić co jest właściwe, a co nie, ale nie kontroluje świadomie swego postępowania i nie potrafi jeszcze przewidzieć skutków własnego postępowania, jeśli nie kojarzy się z dawnym doświadczeniem. W tym wieku potrafią już nawiązywać bardziej trwałe przyjaźnie. 

W zabawie dziecko poznaje role społeczne, nawiązuje interakcje z rówieśnikami, uczy się reguł zachowania i jak ich przestrzegać. Tworzą się pierwsze dziecięce przyjaźnie. Rozwijają się prospołeczne zachowania (np. empatia). Jednocześnie występują zachowania negatywne (np. agresja); z wiekiem agresja fizyczna ustępuje miejsca agresji werbalnej.

Rozwija się osobowość dziecka, wyznaczona jest nie tylko przez cechy temperamentalne. Ustala się tożsamość płciowa. Dziecko staje się zdolne do samokontroli, co przejawia się w powstrzymywaniu od natychmiastowego działania i ujawniania emocji, planowania, dostosowywania do poleceń, próśb i norm kulturowych. Rozwija się obraz własnej osoby, w którym obok konkretnych sądów opisowych pojawia się samoocena (B. Harwas-Napierała, 2003).

8.Dojrzałość szkolna:

To poziom rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego umożliwiającego podjęcia nauki w klasie pierwszej szkoły podstawowej. Dojrzałość ta zależy od czynników biologicznych (indywidualne predyspozycje dziecka), a także środowiska i oddziaływań wychowawczych, a więc od dotychczasowych doświadczeń (czy i w jaki sposób zapewniano dziecku potrzeby poznawcze i emocjonalne, czy miało okazję rozwijać się społecznie w grupie rówieśniczej, czy stawiano mu wymagania stosowne do jego możliwości).

Dziecko powinno posiadać sprawność manualną i prawidłową koordynację wzrokowo – ruchową. Pod względem emocjonalno – społecznym powinno nawiązywać kontakty i podporządkować się zasadom, właściwie radzić sobie z emocjami. Powinno wykazywać się samodzielnością, a także być nastawionym nie tylko na własne potrzeby, ale liczyć się z potrzebami i uczuciami innych. Ważne jest, aby umiało reagować na polecenia kierowane do grupy. Dziecko powinno orientować się w otoczeniu, w którym żyje. Rozwinięta powinna być motywacja wewnętrzna do poznawania i uczenia się.

W okresie późnego dzieciństwa szkoła staje się dla dziecka środowiskiem, w którym nabywa ono wiele nowych umiejętności. Aby sprostać oczekiwaniom szkolnym, dziecko musi osiągnąć odpowiedni poziom dojrzałości szkolnej. Przyjmuje się, że dziecko dojrzałe do podjęcia nauki w szkole, to takie, które (za: Przetacznik- Gierowska, Makiello-Jarza 1985):

1)  jest dostatecznie rozwinięte fizycznie i ruchowo, zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i palców;

2)  posiada dobrą orientację w otoczeniu oraz określony zasób wiedzy ogólnej o świecie; 

3)  posiada na tyle rozwinięte zdolności komunikacyjne, aby móc porozumiewać się w sposób zrozumiały dla rozmówcy (zarówno dorosłego jak i rówieśnika);

4)  potrafi działać intencjonalnie, tzn. podejmuje celowe czynności i wykonuje je do końca;

5)  jest uspołecznione w stopniu pozwalającym na zgodne i przyjazne współdziałanie z rówieśnikami, liczenie się z chęciami i życzeniami innych oraz wykonywanie poleceń kierowanych przez dorosłych do całej grupy;

6)  jest na tyle dojrzałe emocjonalnie, aby rozstać się z matką na czas pobytu w szkole oraz kontrolować doświadczane emocje (lęk, złość i inne) nie uzewnętrzniając ich w sposób zbyt gwałtowny.

Szósty rok życia rozpoczyna okres pracowitości, to czas dość trudny w życiu dziecka. Jest to etap kiedy dziecko zaczyna odczuwać satysfakcje z tego że staje się uczniem, odkrywa przed sobą nowy świat. Ale jednocześnie zauważa, że chwile beztroskiego dzieciństwa nieuchronnie uciekają, rodzi się przed nim nowa rzeczywistość, w której będzie musiał nauczyć się funkcjonować.

        

OPIS UMIEJĘTNOŚCI DZIECKA - 5 - 6 ROK ŻYCIA

 1.      Duża motoryka:

• Potrafi w biegu zmienić kierunek

• Potrafi ustać na jednej nodze 15 sekund

• Potrafi skoczyć na jednej nodze 5 razy

• Potrafi skoczyć do przodu lub do tyłu obiema nogami bez utraty równowagi

• Potrafi przejść na palcach 3 metry nie dotykając podłogi

• Potrafi wchodzić po schodach i zejść z nich stąpając na przemian bez trzymania poręczy

• Potrafi wspiąć się na drabinkę i zejść z niej

• Potrafi zrobić 10 „żabek” bez zatrzymania i utraty równowagi

 

2.      Mała motoryka:

• Potrafi ciąć papier nożyczkami

• Potrafi skleić dwa elementy klejem lub taśmą klejącą

• Potrafi nawlec na nitkę koraliki

• Łączy klocki, buduje z nich

• Potrafi obrać banan i mandarynkę ze skórki

• Przypina klamerkami chustkę do sznurka

• Potrafi siekać nożem jarzyny

• Nakręca nakrętkę na dużą śrubkę lub na butelkę

(Kielin J., Profil osiągnięć ucznia. Przewodnik dla nauczycieli i terapeutów z placówek specjalnych, GWP, Gdańsk 2009)

3.      Koordynacja wzrokowo – ruchowa:

• Potrafi wycinać papier po liniach prostych oraz wycina proste figury geometryczne

• Modeluje z plasteliny proste elementy

• Potrafi trafiać piłką do wyznaczonego celu z odległości 1 metra

• Rysuje ludzką postać zaznaczając najważniejsze części ciała

• Potrafi łączyć punkty

• Poprawnie koloruje obrazki konturowe

• Właściwie rozmieszcza elementy tworząc obrazek własny

• Potrafi nalać płyn bez rozlewania

• Dopasowuje części obrazka

 

4.      Rozwój społeczny:

• Przyjmuje zachowania ogólnie akceptowane w miejscach publicznych

• Szuka pomocy u osoby dorosłej, gdy sobie z czymś nie radzi

• Potrafi bawić się z rówieśnikami zgodnie z regułami danej zabawy

• Wykonuje zaplanowane zadanie – np. budowanie zamku z piasku

• Potrafi słuchać, gdy mówi ktoś inny

• Potrafi czekać na swoją kolej

• Pyta, gdy chce skorzystać z zabawki innego dziecka

 

5.      Mowa bierna:

• Rozumie słowa dotyczące otaczającej rzeczywistości, ale także dalszej (nazwy owoców, warzyw, zwierząt)

• Zna nazwy zawodów i wskazuje je na obrazkach

• Rozumie określenia przedmiotów (ciepły, twardy, słodki, itp.)

• Rozumie określenia przestrzenne (nad, pod, na, w, za, przed, obok itp.)

• Rozumie określenia „więcej - mniej”, „największy, najkrótszy, najszybszy”, itp.

• Zna i wskazuje nazwy kolorów

• Zna i rozumie nazwy figur geometrycznych

• Rozumie polecenia trzyczłonowe („podaj zeszyt, który leży na stole”)

 

6.      Mowa czynna:

• Poprawnie wypowiada sześciowyrazowe zdanie i używa zdań złożonych

• Używa zaimków dzierżawczych (jego, jej, wasz, ich, mój)

• Potrafi opowiedzieć historię, którą ktoś przeczytał lub opowiedział

• Używa zwrotów grzecznościowych bez przypominania

• Potrafi powiedzieć coś o sobie i osobach będących członkami rodziny (np. co robią)

• Używa czasu przyszłego i przeszłego oraz trybu przypuszczającego

• Naśladuje mówienie w różnym tempie i z różną intonacją

 

7.      Naśladownictwo:

• Odwzorowuje swoje imię

• Układa konstrukcję z 20 klocków zgodnie z wzorem

• Naśladuje ilość klaśnięć

• Naśladuje mimikę

• Powtarza kolejność sześciu czynności zademonstrowanych wcześniej przez osobę dorosłą

• Potrafi ulepić prosty kształt z plasteliny przyglądając się dorosłemu

• Układa pocięty obrazek zgodnie z wzorem

 

8.      Funkcje poznawcze:

• Liczy do 10 i wskazuje określoną ilość elementów

• Układa 10 elementów zgodnie z wielkością

• Segreguje przedmioty zgodnie z kształtem, wielkością, ciężarem, materiałem i  powierzchnią

• Rozróżnia dźwięki (np. bębenek, talerz, krzesło)

• Wskazuje prawą i lewą rękę, nogę, oko

• Wskazuje własne imię wśród etykiet

• Zauważa brakujący element na obrazku

• Samodzielnie działa i eksperymentuje podczas zabawy

• Rozróżnia „więcej od, mniej od”, „o jeden mniej”, „o jeden więcej”

• Potrafi wskazać element, który zniknął spośród 5

• Odpowiada na pytania typu „co łapie myszy?, czym się prasuje?, do czego słóży lustro" itp.

• Wyszukuje błędy w klasyfikacji przedmiotów – co nie pasuje

• Rozróżnia cyfry i litery

• Układa czynności w odpowiedniej kolejności

• Prawidłowo dostawia domino

 

9.      Samodzielność:

• Posługuje się łyżką i widelcem

• Ubiera się – spodnie, bluzę przez głowę

• Zapina guziki, pasek lub buty z klamrą, wiąże sznurówki

• Ma zwyczaj mycia rąk przed jedzeniem

• Samodzielnie obsługuje się w toalecie i budzi się w nocy, żeby skorzystać z toalety lub śpi nie mocząc się

• Nakłada pastę i samodzielnie myje zęby

 

 Literatura:

1. praca zbiorowa pod redakcją Gruszczyk-Kolczyńskiej E. "Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszym roku szkolnej edukacji", W-wa 2009.

2. Cackowska M. "Nauka pisania i czytania w klasach przedszkolnych", W-wa 1984.

3. Dunin-Wąsowicz M. "Vademecum nauczyciela szesciolatków", W-wa 1977.

4. Harwas-Napierała B. "Psychologia rozwoju człowieka", W-wa 2003.

5. Malendowicz J. "O trudnej sztuce pisania i czytania", W-wa 1998.

6. Przetacznik-Gierowska M. "Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego", W-wa 1992.

7. Wadsworth B. J. "Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka",      

W-wa 1998.